12 Eylül darbesi nedir? ne oldu?

12 Eylül Darbesi, Türkiye'de 12 Eylül 1980 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen askeri bir darbedir. Bu darbe, Türkiye'nin 20. yüzyılda yaşadığı en büyük siyasi dönüm noktalarından biridir ve ülkenin hem siyasi hem de toplumsal yapısını derinden etkilemiştir.

GÜNCEL

12 Eylül 2024 - 12:27

Güncelleme: 12 Eylül 2024 - 12:36

Darbenin Arka Planı

1970'lerin sonlarında Türkiye'de artan siyasi ve toplumsal çatışmalar, ekonomik krizler, sağ-sol ideolojik kutuplaşmalar ve terör olayları ülkeyi bir kaos ortamına sürüklemişti. Günde ortalama 20 kişinin öldüğü bu dönemde, siyasi partiler çözüm üretememiş ve hükümetler istikrarsız bir şekilde kurulup yıkılmıştı. Bu kaotik ortam, orduyu müdahaleye yönelten en önemli faktörlerden biri oldu.

Darbenin Gerçekleşmesi

12 Eylül 1980 sabahı, Genelkurmay Başkanı Kenan Evren liderliğindeki Türk Silahlı Kuvvetleri, yönetime el koydu. Ülke genelinde sıkıyönetim ilan edildi, meclis ve hükümet feshedildi, tüm siyasi faaliyetler durduruldu, siyasi partiler kapatıldı ve pek çok politikacı, sendikacı, öğrenci ve entelektüel gözaltına alındı veya tutuklandı.

Sonuçları ve Etkileri

Anayasa Değişiklikleri: 1982 Anayasası yapılarak, daha merkeziyetçi ve otoriter bir yönetim sistemi oluşturuldu.

İnsan Hakları İhlalleri: Binlerce insan gözaltına alındı, işkence ve kötü muamele iddiaları sıkça gündeme geldi. Pek çok kişi cezaevinde hayatını kaybetti.

Siyasi Yapının Yeniden Şekillenmesi: 1983 yılında siyasi yasakların kaldırılmasıyla birlikte yeni partiler kuruldu, ancak darbe sonrası siyasi hayat tamamen değişti.

12 Eylül darbesi, Türkiye'nin siyasi hafızasında derin bir iz bırakmış, demokrasiye ve özgürlüklere karşı bir kesintiye neden olmuştur. Darbenin lideri Kenan Evren, 1982 Anayasası ile Türkiye’nin yedinci Cumhurbaşkanı olmuş, ancak darbe sonrası yaşananlar toplumsal travmalara yol açmıştır.

HABER MERKEZİ