SORU 1: Araç Değer Kaybı Nedir?
Hasar gören aracın piyasadaki değişim değer durumunu niteleyen bir kavramdır. Bu kavram, hasar alarak onarım gören aracın 2. El piyasa değerindeki düşüşü ifade eder. Kazaya karışıp hasar gören aracın en iyi şekilde tamir edilmiş olsa bile, TRAMER kayıtlarında yer alacak kaza kaydı nedeniyle, piyasa değişim değerinde düşüş olacaktır.
SORU 2: Araç Değer Kaybının Hukuki Mahiyeti Nedir?
Türk Borçlar Kanunu’nun 49. Maddesinde yer alan haksız fiil kavramı içerisindedir. Buna göre, kusuru ile başka bir araca arpan kişinin bu araçta meydana gelen değer kaybını ödemesi gerekmektedir. Bir diğer yasal düzenlemeler ise Karayolları Trafik Kanunun 90. ve 91. Maddelerinde, Türk Ticaret Kanunu’nun 1459. Maddesinde, Trafik Sigortası Genel Şartlarının Maddi Zararlar Teminatı başlıklı A.5/a maddesinde, Sigortacılık Kanununda yer almaktadır.
SORU 3: Araçta Pert Durumu Varsa Değer Kaybı Talep Edilebilir Mi?
Kaza sonucunda hasara uğrayan aracın onarım masrafları, aracın riziko tarihindeki değerini aşar ya da onarım kabul etmezse tam hasara uğramış sayılır. Uygulamada pert kavramı, ağır ya da tam hasara uğramış araçlar için kullanılmaktadır. Kara Araçları Kasko Genel Şartlarının 3.3.2.2..maddesi gereğince aracın ilgili mevzuat doğrultusunda hurdaya ayrıldığına dair hurda tescil belgesi sigortacıya ibraz edildiği takdirde sigorta şirketi tarafından tazminat ödenmektedir. Bu durumda yani aracın hurda durumuna gelmesi halinde artık değer kaybı talebi kabul edilmeyecek bunun yerine aracın hurda bedelinin ödenmesi gerekecektir.
SORU 4: Değer Kaybı Haricinde Başkaca Hangi Kalemler Talep Konusu Yapılabilir?
Açılan bir dava söz konusu ise davayı kaybeden taraftan yargılama giderleri ve Ekspertiz ücreti de talep edebilmektedir.
SORU 5: Dava Açmadan Önce Sigorta Şirketine Başvurma Zorunluluğu Var Mıdır?
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminatlar için Karayolları Trafik Kanunun 97. Maddesinde 24.04.2016 tarihinde yapılan değişiklikle, zarar görenlerin dava açmadan önce ilgili sigorta şirketine yazılı olarak başvuru yapması gerekmektedir. Bu başvuru mahkemelerce dava şartı olarak değerlendirildiği için, başvuru yapılmadan tazminat davası açılması halinde dava şartı yokluğu nedeniyle dava usulen reddedilecektir. Sigorta şirketinin tazmin yükümlülüğü kaza değil, ihbar tarihinden itibaren başlamaktadır. Sigorta şirketi, başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruya yazılı olarak cevaplamaz ya da olumsuz yanıt verirse bu halde zarar gören dava açabilecektir.
SORU 6: Değer Kaybı Tazminatı Kimlerden Talep Edilebilir?
Araç değer kaybı taleplerinde öncelikle, kazanın çift taraflı olması gerekmektedir. Çift taraflı trafik kazasında, kaza nedeniyle araçta meydana gelen değer kaybı, gerçek zarar içinde değerlendirilir ve bu zarardan Karayolları Trafik Kanunu gereğince, hem zarar veren sürücü hem aracın işleteni ve varsa bağlı olduğu teşebbüsün sahibi müştereken ve müteselsilen sorumludur. Ayrıca aracın zorunlu mali mesuliyet sigortacısı ve aşan kısım yönünden de eğer varsa ihtiyari mali mesuliyet sigortacısı da sorumlu olur. SORU 7: İşletenler Kimlerdir?
Trafik kazalarından tehlike sorumluluğu ilkesince sorumlu olan ve sürücü ile yardımcı kişilerin kusurundan “kendi kusuru gibi” sorumlu olan işletenler şunlardır;
- Araç sahibi – işleten
- Bir şirket unvanı altında motorlu araç işletenler
- Motorlu araçlarla yolcu ve yük taşıma işlerine katılan taşımacı, girişimci, üstlenici, gezi ve tuz düzenleyici, bilet ve irsaliye düzenleyerek, yolcu ve yük taşıma işlerine aracılık ederek motorlu aracın işletilmesine doğrudan veya dolaylı katılan, motorlu aracın işletilmesinden ekonomik yarar sağlayan tüm gerçek ve tüzel kişiler
- Mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta, alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen kişiler,
- Aracın uzun süreli kiralanması, ariyet veya rehin alınması gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişiler
SORU 8: Sigortacıların Sorumluluğunun İçeriği Nedir?
a) Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası
KTK m.91. maddesine göre motorlu taşıtlar işletenlerin işbu sigortayı yaptırması ve 101. Maddeye göre de Türkiye’de kaza sigortası dalında çalışmaya yetkili sigorta şirketleri işbu sigortayı yapmakla yükümlüdür. Zorunlu sigorta koşulları çerçevesinde işletenin sorumluluğunu belli bir miktara kadar üstlenen sigortacı KTK m.85 gereğince işleten ile sürücü ve yardımlarının kusurundan kendi kusuru gibi sorumlu olacaktır. Bu sigorta, kural olarak 3. Kişilere veya yasa tarafından 3. Kişi kabul edilen kişilere verilen zararlar içindir.
b) Kasko Sigortası
Kasko sigortası, aracı hasara uğrayan sigortalıya kendi sigorta şirketine başvurma hakkı verir. Ticaret Kanununun 1278. Maddesine göre, kasko sigortasından sigorta ettiren ve onun taşıtı ile birlikte, eylemlerinden sorumlu oldukları kişiler ve aracı kullananlar yararlanır. Sigorta ettirenin ya da aracı kullananın kusuru, tazminat tutarını etkilemez. Aracın hareket halinde ya da durduğu yerde oluşan hasarlarını sigortacı ödemek zorundadır. Kasko sigortası, sigorta ettirenin kendi zararlarını karşılar.
SORU 9: Kasko Sigortacısı Araç Değer Kaybı Talebinden Sorumlu Mudur?
Değer kaybı, trafik sigorta poliçesinde ve kasko sigorta poliçesinde farlılık arz eden bir kavram değildir. Kasko sigorta poliçesi gerçek ve rayiç zararları teminat altına almaktadır. Kasko sigorta poliçesini düzenleyen sigorta şirketi aracın değer kaybından da gerçek zarar kapsamında olması nedeniyle sorumludur. Ancak uygulamada, genellikle kasko poliçeleri, onarım nedeniyle ortaya çıkan araç değer kayıplarını teminat altına almamaktadır. Eğer bu husus poliçe de teminat altına alınmaz ise, kasko sigortasından talepte bulunulamaz. Yargıtay bu konuda, kasko sigortacısının araçta meydana gelen değer kaybı taleplerine olumlu yanıt verebilmesi için kasko poliçesi ve şartları uyarınca bu zarar kaleminin de teminatlar arasında açıkça belirtilmesi şartını aramaktadır.
SORU 10: Araç Değer Kaybında Sorumluluktan Kurtulma Yolu Nedir?
Aracı işletenin veya teşebbüs sahibinin sorumlu tutulmadığı durumlarda sigortacı da sorumlu tutulmamaktadır. Bu durumlar KTK madde 86 da belirtilmiştir:
- Mücbir Sebep
- Zarar görenin ağır (tam) kusuru
- 3. Kişinin ağır (tam) kusuru
- İşletenin kusuru olmaksızın aracın çalınması veya gasp edilmesi
Aynı kanunun 111. Maddesi uyarınca ise bu kanunla öngörülen hukuki sorumluluğu kaldıran veya daraltan anlaşmaların geçersiz olduğu hükme bağlanmıştır.
AVUKAT EZGİ ENGİN
Hasar gören aracın piyasadaki değişim değer durumunu niteleyen bir kavramdır. Bu kavram, hasar alarak onarım gören aracın 2. El piyasa değerindeki düşüşü ifade eder. Kazaya karışıp hasar gören aracın en iyi şekilde tamir edilmiş olsa bile, TRAMER kayıtlarında yer alacak kaza kaydı nedeniyle, piyasa değişim değerinde düşüş olacaktır.
SORU 2: Araç Değer Kaybının Hukuki Mahiyeti Nedir?
Türk Borçlar Kanunu’nun 49. Maddesinde yer alan haksız fiil kavramı içerisindedir. Buna göre, kusuru ile başka bir araca arpan kişinin bu araçta meydana gelen değer kaybını ödemesi gerekmektedir. Bir diğer yasal düzenlemeler ise Karayolları Trafik Kanunun 90. ve 91. Maddelerinde, Türk Ticaret Kanunu’nun 1459. Maddesinde, Trafik Sigortası Genel Şartlarının Maddi Zararlar Teminatı başlıklı A.5/a maddesinde, Sigortacılık Kanununda yer almaktadır.
SORU 3: Araçta Pert Durumu Varsa Değer Kaybı Talep Edilebilir Mi?
Kaza sonucunda hasara uğrayan aracın onarım masrafları, aracın riziko tarihindeki değerini aşar ya da onarım kabul etmezse tam hasara uğramış sayılır. Uygulamada pert kavramı, ağır ya da tam hasara uğramış araçlar için kullanılmaktadır. Kara Araçları Kasko Genel Şartlarının 3.3.2.2..maddesi gereğince aracın ilgili mevzuat doğrultusunda hurdaya ayrıldığına dair hurda tescil belgesi sigortacıya ibraz edildiği takdirde sigorta şirketi tarafından tazminat ödenmektedir. Bu durumda yani aracın hurda durumuna gelmesi halinde artık değer kaybı talebi kabul edilmeyecek bunun yerine aracın hurda bedelinin ödenmesi gerekecektir.
SORU 4: Değer Kaybı Haricinde Başkaca Hangi Kalemler Talep Konusu Yapılabilir?
Açılan bir dava söz konusu ise davayı kaybeden taraftan yargılama giderleri ve Ekspertiz ücreti de talep edebilmektedir.
SORU 5: Dava Açmadan Önce Sigorta Şirketine Başvurma Zorunluluğu Var Mıdır?
Trafik kazalarından kaynaklanan tazminatlar için Karayolları Trafik Kanunun 97. Maddesinde 24.04.2016 tarihinde yapılan değişiklikle, zarar görenlerin dava açmadan önce ilgili sigorta şirketine yazılı olarak başvuru yapması gerekmektedir. Bu başvuru mahkemelerce dava şartı olarak değerlendirildiği için, başvuru yapılmadan tazminat davası açılması halinde dava şartı yokluğu nedeniyle dava usulen reddedilecektir. Sigorta şirketinin tazmin yükümlülüğü kaza değil, ihbar tarihinden itibaren başlamaktadır. Sigorta şirketi, başvuru tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde başvuruya yazılı olarak cevaplamaz ya da olumsuz yanıt verirse bu halde zarar gören dava açabilecektir.
SORU 6: Değer Kaybı Tazminatı Kimlerden Talep Edilebilir?
Araç değer kaybı taleplerinde öncelikle, kazanın çift taraflı olması gerekmektedir. Çift taraflı trafik kazasında, kaza nedeniyle araçta meydana gelen değer kaybı, gerçek zarar içinde değerlendirilir ve bu zarardan Karayolları Trafik Kanunu gereğince, hem zarar veren sürücü hem aracın işleteni ve varsa bağlı olduğu teşebbüsün sahibi müştereken ve müteselsilen sorumludur. Ayrıca aracın zorunlu mali mesuliyet sigortacısı ve aşan kısım yönünden de eğer varsa ihtiyari mali mesuliyet sigortacısı da sorumlu olur. SORU 7: İşletenler Kimlerdir?
Trafik kazalarından tehlike sorumluluğu ilkesince sorumlu olan ve sürücü ile yardımcı kişilerin kusurundan “kendi kusuru gibi” sorumlu olan işletenler şunlardır;
- Araç sahibi – işleten
- Bir şirket unvanı altında motorlu araç işletenler
- Motorlu araçlarla yolcu ve yük taşıma işlerine katılan taşımacı, girişimci, üstlenici, gezi ve tuz düzenleyici, bilet ve irsaliye düzenleyerek, yolcu ve yük taşıma işlerine aracılık ederek motorlu aracın işletilmesine doğrudan veya dolaylı katılan, motorlu aracın işletilmesinden ekonomik yarar sağlayan tüm gerçek ve tüzel kişiler
- Mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta, alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen kişiler,
- Aracın uzun süreli kiralanması, ariyet veya rehin alınması gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişiler
SORU 8: Sigortacıların Sorumluluğunun İçeriği Nedir?
a) Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası
KTK m.91. maddesine göre motorlu taşıtlar işletenlerin işbu sigortayı yaptırması ve 101. Maddeye göre de Türkiye’de kaza sigortası dalında çalışmaya yetkili sigorta şirketleri işbu sigortayı yapmakla yükümlüdür. Zorunlu sigorta koşulları çerçevesinde işletenin sorumluluğunu belli bir miktara kadar üstlenen sigortacı KTK m.85 gereğince işleten ile sürücü ve yardımlarının kusurundan kendi kusuru gibi sorumlu olacaktır. Bu sigorta, kural olarak 3. Kişilere veya yasa tarafından 3. Kişi kabul edilen kişilere verilen zararlar içindir.
b) Kasko Sigortası
Kasko sigortası, aracı hasara uğrayan sigortalıya kendi sigorta şirketine başvurma hakkı verir. Ticaret Kanununun 1278. Maddesine göre, kasko sigortasından sigorta ettiren ve onun taşıtı ile birlikte, eylemlerinden sorumlu oldukları kişiler ve aracı kullananlar yararlanır. Sigorta ettirenin ya da aracı kullananın kusuru, tazminat tutarını etkilemez. Aracın hareket halinde ya da durduğu yerde oluşan hasarlarını sigortacı ödemek zorundadır. Kasko sigortası, sigorta ettirenin kendi zararlarını karşılar.
SORU 9: Kasko Sigortacısı Araç Değer Kaybı Talebinden Sorumlu Mudur?
Değer kaybı, trafik sigorta poliçesinde ve kasko sigorta poliçesinde farlılık arz eden bir kavram değildir. Kasko sigorta poliçesi gerçek ve rayiç zararları teminat altına almaktadır. Kasko sigorta poliçesini düzenleyen sigorta şirketi aracın değer kaybından da gerçek zarar kapsamında olması nedeniyle sorumludur. Ancak uygulamada, genellikle kasko poliçeleri, onarım nedeniyle ortaya çıkan araç değer kayıplarını teminat altına almamaktadır. Eğer bu husus poliçe de teminat altına alınmaz ise, kasko sigortasından talepte bulunulamaz. Yargıtay bu konuda, kasko sigortacısının araçta meydana gelen değer kaybı taleplerine olumlu yanıt verebilmesi için kasko poliçesi ve şartları uyarınca bu zarar kaleminin de teminatlar arasında açıkça belirtilmesi şartını aramaktadır.
SORU 10: Araç Değer Kaybında Sorumluluktan Kurtulma Yolu Nedir?
Aracı işletenin veya teşebbüs sahibinin sorumlu tutulmadığı durumlarda sigortacı da sorumlu tutulmamaktadır. Bu durumlar KTK madde 86 da belirtilmiştir:
- Mücbir Sebep
- Zarar görenin ağır (tam) kusuru
- 3. Kişinin ağır (tam) kusuru
- İşletenin kusuru olmaksızın aracın çalınması veya gasp edilmesi
Aynı kanunun 111. Maddesi uyarınca ise bu kanunla öngörülen hukuki sorumluluğu kaldıran veya daraltan anlaşmaların geçersiz olduğu hükme bağlanmıştır.
AVUKAT EZGİ ENGİN
