Aşağılık ve üstünlük kompleksi-2

(Geçen haftadan devam)
Birçok insan üstünlük kompleksine sahiptir, ancak bunun farkına varmaz. Üstünlük kompleksi kendini diğerlerinden daha iyi, daha zeki ve daha önemli hissetme durumuna verilen isimdir. Bu hissi, bireysel psikolojinin babası olarak bilinen Alfred Adler tanımlamıştır. Adler, üstünlük kompleksinin aslında bireyin aşağılık duygusunu inkâr etmenin bir yolu olduğuna inanıyordu. Aynı madalyonun farklı yüzleri olarak düşünülebilir, üstün olmak aslında aşağılık hissini gizlemektir. Üstünlük kompleksine başlıklar altında bir göz atalım.
Benmerkezci Düşünme: Üstünlük kompleksine sahip insanlar, tüm olayları kendi açısından düşünürler. Olayları, durumları veya ilişkileri tartışmak söz konusu olduğunda, önce kendilerine odaklanırlar. Bu durumu “ben-merkezcil düşünme” kavramıyla tanımlayabiliriz. Bu bireyler her zaman diğerlerinden daha iyisini yapmaya çalışırlar. Birinin başarısını duyduklarında ise ondan da iyi olmaya çabalarlar ve spot ışıklarının altında kendilerini görmek isterler. Böyle birisini gördüğünüzde, fark edersiniz, düşündüğünüzden daha yaygındır.
Gerekli Otoriteye Meydan Okuma: Üstünlük kompleksi olan insanlar otoriteye karşı gelirler. Yasaların üstünde olduklarını düşünürler ve ne isterlerse onu yapabileceklerine inanırlar. Bazıları ise yanlış şeyler yaptıklarında asla yakalanmayacaklarını düşünürler. Ayrıca arkadaşlıklarında, ailelerinde ve ilişkilerinde kendilerini gizli tutarlar.
Empati Eksikliği: Empati, üstünlük kompleksi olan insanların sahip olmadığı bir duygudur. Başkalarını umursamazlar ve başkalarının hislerini anlamaya çalışmazlar. Empati eksikliği, etrafındaki diğer insanlardan açıkça daha iyi olduğunu hissettiren soğuk bireyler yaratır. Duyguları ve kaygıları onlar için önemli olan tek şeydir ve bu yüzden her zaman diğerlerinin önünde olduklarını düşünürler.
Ruh Hali Değişikliği: Üstünlüğün bazen aşağılık hissinin örtbas edilmesi olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda, bu duyguların birbiriyle çarpışması ve çatışması akılda kalır. Bu mücadele, büyük bir ruh hali değişimi yaratır. Bir anda diğerlerinden daha iyi olduklarını hissederken, bir anda diğerlerinden daha kötü olduklarını düşünürler. Bu ruh hali değişimleri, depresyona neden olabilir. Hak kazanma duygusu, yetişkinlerde tanımlanması zor bir duygudur. Bunun nedeni, karmaşık bir çocukluğa dayanır. Örneğin, bir büyükanne torununa istediği tüm maddi şeyleri verebilir, ancak yine de ihtiyacı olan duygusal ve zihinsel yetişmeyi veremeyebilir. Bu nedenle, çocuk istediği her şeye hak kazandığını hissederek büyüyecektir. Ona ahlaki değerler öğretilmemiş ancak istediği her şey verilmişti. Bunun, sorumluluk eksikliği olan şımarık bir çocuğa neden olabileceği ortadadır.
Karşılaştırma Yapmak: Bir insan çok üstün olmaktan muzdarip olduğunda, genellikle kendisini başkalarıyla karşılaştırır. Diğerleri daha başarılı olduğunda, kendisini mağlup hisseder. Ve elbette, bunun anlamı, bu durumu değiştirmek için bir şeyler yapmaları gerektiğidir. Örneğin, bir konuda, bir sporda veya hobide başarılı olduklarını fark ettiklerinde sürekli aynı şeyi yaparlar. Eğer bunu dikkat çekmek için yaptıklarını söylerseniz ise bunu inkâr edip sadece iyi hissettirdiği için yaptıklarını söylerler.
Manipülasyon: Manipüle edebilmek, üstün hissedenler için ortak bir avantajdır. İstediklerini elde edebilmek için öfke ve tehdidi kullanabilirler. Manipülasyon, narsisizm ve sağlıksız ilişki sorunları ile bağlantılı olarak kullanılabilir. En kötü manipülasyon alanları ise kendini kötü hissetmeni sağlayacak suçluluk duygusunu kullanmalarıdır.
Küçümseyici Davranışlar: Sağlıksız bir üstünlük hissi, çevrenizdekilerin davranışlarının sebebi olabilir. Örneğin, konuşmalarda daha akıllı olduklarını varsayarak karşısındakinin anlamayacağını düşündükleri karmaşık sözcükler kullanırlar. Kendilerinden aşağıda gördükleri insanların dedikodusunu yapar ve bazı insanlarla ilişki kurmayı reddedebilirler, düşük gelirli bireyler gibi.
Kontrollü Davranışlar: Çoğu zaman, üstünlük kompleksine sahip insanlar, kontrol altında olmak isterler. Herhangi bir durumda kontrolün dışına çıkmak, rahatsız edici ve hatta bazen yıkıcıdır. Kontrolü kaybederlerse, üstünlük durumlarını kaybettiklerini düşünürler. (Bu iki yazı dizisinde Alfred Adler’in ‘İnsanı Tanıma Sanatı’ kitabından alıntılar yapılmıştır.)