BU KİRA FİYATLARI NE OLACAK?

Geçen hafta gazeteden Mine Hanım arayıp kiralık daire fiyatlarındaki artışla ilgili fikrimi aldı. Ben de bu hafta konu olarak bunu seçmek istedim. Bu kira fiyatları ne olacak? Fiyatlar artmaya devam edecek mi? Ne yazık ki benim şahsi düşüncem bu artışın devam edeceği yönünde çünkü enflasyonist ortamlarda fiyat artışlarının durması veya düşüşe geçmesi gibi bir ihtimal söz konusu değildir. Yani sizin gündelik hayatta aldığınız her şeyin fiyatı artarken kira fiyatlarının artmaması zaten gerçekle bağdaşmayacak bir durumdur.

Gayrimenkulde fiyatların artmaması için tek bir dinamik vardır. EKONOMİ… Ekonominin doğru yönetilmediği durumlarda enflasyonun tetiklenmesine bağlı olarak her şey gibi kira fiyatları da artmaya başlar. Bu durumu daha da tetikleyecek olan olay ise arz ve talep dengesinin talep lehine bozulmasıdır. Yani basitçe anlatmak gerekirse siz piyasaya her ay 100 ürün sunuyorsanız ve fakat aylık talep 200 ise bu demektir ki her ay 100 kişinin talebi karşılanmıyor ve bir sonraki aya devir ediyordur. Haliyle talebin karşılanmadığı ortamda arz edilenlerin fiyatları da artmak zorundadır. Bu esnada işi fırsatçılığa dökenleri ayrı tutuyorum ancak gerçek budur. Ve bir diğer gerçek fiyat arttıranların hepsi fırsatçı olarak kabul edilemez. Çünkü elinde bulunan yatırımı en efektif şekilde değerlendirmek herkesin en doğal hakkıdır. Bu hakkı kullanmak isteyenleri vicdansızlık adı altında eleştirmek ya da o kişilere küfür etmek sonucu değiştirmemektedir. Düşünsenize bir eviniz var, 1 yıl önce orayı 2.000 TL’ye kiralamışsınız, kiracınız çıkmış ve yeniden kiralamak istiyorsunuz. Bölgenin fiyatlarına bakıyorsunuz en ucuz kiralık olmuş 5.000 TL. Ne yaparsınız? Mal sahiplerine küfür edenlere kalsa mülk sahibi o evi en fazla 2.500 TL’den kiraya çıkarmak zorundadır. Gerçek ise öyle bir zorunluluğun olmadığıdır. O mülk sahibi orayı 5.000 TL’ye kiralamak ister. Çünkü kendisi de hayat pahalılığından etkilenmektedir, velhasıl bu etkiyi minimuma indirmek için elindeki yatırımı en üst rakamdan değerlendirmek ister. Bu vatandaşın kendisini koruma içgüdüsüdür ve herkes bu içgüdüye sahiptir.

Sosyal medyada görüyorum, saçma sapan ve ciddi zeka problemi yaşayan tipler hemen hemen her ilanın altına zeka seviyeleri ile orantılı yorumlar yapmaya bayılıyorlar. Mülk sahiplerini memuru düşünmemekle suçlayandan kendisini cehenneme yollayanlara, bayağı bayağı küfür edenden hafif sitem edenlere kadar anlamsız yorumlar ile kendilerini tatmin ederken akıllarınca öfkelerini kusmayı bir halt sanıyorlar. Memurun halini düşünmek bir mülk sahibinin görevi değil bilakis hükümetin görevidir. Cennete veya cehenneme mi gideceği ise tamamen apayrı bir mevzudur. Mülk sahiplerine küfür etmek de durumu değiştirmeyeceğine göre çözüm saçma sapan yorumlar yapmak değil de ekonominin düzelmesi için bir şeyler yapmaktır. Bunu da evini kiralayan bir mülk sahibi yapamaz ama bu durumdan rahatsız olanlar yapabilir pek ala. Tabi o da ciddi emek ve öngörü gerektirdiğinden bu saçma sapan tipler gider yine ekonominin içine edenleri alkışlamaya devam eder ve bir şey değişmez. Defaat ile yazılarımda yazdığım üzere ekonomi düzelmediği sürece hem kira hem satılık fiyatları artmak durumundadır; bunun aksi bir durum serbest piyasa ekonomisinde düşünülemez.

Bunları yazdığım için benim onlarca gayrimenkul sahibi olduğumu ve deli fiyatlarla kiraladığımı düşünenler olabileceğinden yazayım; kiraladığım bir gayrimenkulüm yok ve hatta ben de kiralık bir dairede oturmaktayım çünkü nakit ile hareket etmeyi doğru bulduğumdan elimdeki nakdi yatırım ile değerlendirip kirada oturmayı daha isabetli bulmaktayım. Oturduğum dairenin fiyatı 4.000 TL iken önümüzdeki yıl için mal sahibine benim önerdiğim artış 7.000 TL oldu ve bu fiyatta mutabık kaldık. Evet yasal olarak artışımı 5.000 TL yaparak oturabilirdim ancak hakkaniyetli olmaya inandığımdan artış oranını fazla tuttum ki mülk sahibim bu ekonomik istikrarsızlıktan daha da mağdur olmasın. Ha keşke enflasyon gerçekten %25 olsaydı da ben de 5.000 TL ile oturmaya devam etseydim. Ancak gerçeklerin bu denli acı olduğu bir dönemde mülk sahibimi vicdansızlık veya başka bir şeyle suçlama gibi bir hakkımın olmadığını düşündüğümden kendimce ortak bir noktada buluşmayı daha doğru bulduğumdan böyle bir çözümü seçtim.

Velhasıl çözüm EKONOMİ’nin düzelmesidir, başka da bir çözüm yoktur. EKONOMİ’nin düzelmesi içe bir çok farklı dinamiğe bağlıdır ki onu da daha önce yazdığım yazılarda bulabilirsiniz.