Engelli kontenjanı hesaplanırken kısmi çalışanlar nasıl değerlendirilir

Dezavantajlı grupların istihdamına yönelik pozitif yönlü ayrımcılıkların başındaengellilerin çalıştırılmasına yönelik tedbirler gelmektedir. Yadsınamaz bir gerçek istihdam piyasası regulasyona tabi tutulmazsa, engelliler iniş bulmakta zorlanacaklarıdır. Bu nedenle kanun koyucu işgücü piyasasına mevzuat yönüyle müdahale ederek, kimi işyerlerinde belirlenmiş oranlarda engellinin istihdamını zorunlu kılar.
Türkiye’de engellilerin işçi olarak istihdamı, 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde öngörülen kota sistemi ile sağlanmaya çalışılmaktadır. İş Kanunu 4. Maddesine göre tarım ve orman işyerleri, 50 kişiye kadar( 50 dahil) İş Kanunu kapsamında bulunmadığından, bu nitelikteki işyerleri, 51 ve üzerinde işçi çalıştırdığı takdirde engelli çalıştırmak zorunda kalacaktır.4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde öngörülen kota sistemi kapsamında; özel sektör işyerlerinde % 3 engelli çalıştırılması zorunludur.
Çalıştırılması zorunlu olan engelli işçi sayısı, aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri olan firmaların o ildeki toplam işçi sayısına göre belirlenir. Zorunluluk kapsamına giren firmaların tespitinde çalışanların belirli ya da belirsiz süreli iş sözleşmesi ile hizmet akdinde bulunmaları önemsenmez ve tüm işçilerin sayısı dikkate alınır.İşyerinde kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar varsa bunlar çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle aylık fiili çalışma saati olan 195 saat üzerinden tam süreli çalışmaya dönüştürülerek, işyerinde tam süreli olarak çalışan işçi sayısına ilave edilir. Bu hesaplama sonucunda bulunacak işçi sayısında yarıma kadar olan kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür.
Konuyu örneklerle açıklamak gerekirse
Ceren A.Ş. firmasında 60 kişi tam süreli, 5 kişi de kısmi süreli olarakgünde 4’er saatten ayda 26 gün çalışmaktadır. Buna göre firmanın engelli çalışan gereksinimi aşağıdaki şekilde hesaplanmalıdır:
5(kişi) x 4(saat) = 20 (saat)
20 (saat) x 26 (gün) = 520 (saat)
520 (saat):195= 2,6(yarım ve üzeri tama iblağ edildiğinden)= 3(Kişi)
Bu işyerinde 60+3=63 kişi üzerinden belirlenen oranda çalıştırılması gereken zorunlu işçi kontenjanı hesaplanmalıdır.
Defne&Merve LTD. ŞTİ firmasında 148 kişi tam süreli, 39 kişi de günde 4’er saatten ayda 26 gün kısmi süreli olarak çalışmaktadır. Buna göre firmanın engelli çalışan gereksinimi aşağıdaki şekilde hesaplanmalıdır:
39(kişi) x 4 (saat) =156
156(saat) x 26 (gün) = 4056(saat)
4056(saat) :195= 20,8 (yarım ve üzeri tama iblağ edildiğinden) = 21 (Kişi)
Bu işyerinde 148+21=169 kişi üzerinden o yıl için belirlenen oranda çalıştırılması gereken zorunlu işçi kontenjanı hesaplanmalıdır.