İdamdan son anda kurtulan dahi yazar

Yıllar önce dünya klasikleri arasında yer alan birçok eserini bir solukta okuduğum yazarın çocukluğu sarhoş bir baba ve hasta bir anne arasında geçmiş. Yazar annesinin ölümünden sonra Mühendis Okulu'na girdi. Babasının ölüm haberini burada aldı. Okulu başarıyla bitirdikten sonra istihkâm bölüğüne katıldı. Bir yıl sonra istifa ederek ayrıldı. Ordudan ayrıldıktan sonra edebiyata yönelen yazar 1846 yılında ilk kitabını, (insancıklar) yayımlandı. Bu eserinin ardından yazdığı kitaplarla beklediği başarıya ulaşamayınca umudu kırıldı ve politikayla ilgilenmeye başladı. Çarlık rejiminin olduğu dönemde yaşayan yazar, rejimin değişeceğine inanıyordu.
Yazar 23 Nisan 1849 tarihinde devlet aleyhindeki bir komploya karıştığı iddiasıyla sekiz arkadaşı ve ağabeyi ile birlikte tutuklandı. Ölüm cezasına çarptırılan yazar, sekiz ay hapishanede yattıktan sonra diğer dokuz komplocu ile idam edilecekleri yere götürüldü. Tam kurşuna dizilmek üzerelerken bir asker koşarak gelip af kararının çıktığını bildirdi. Eğer o asker birkaç dakika geç kalmış olsaydı dünya klasikleri arasında yer alan, Ezilenler, Ölüler Evinden Anılar, Yeraltından Notlar, Suç ve Ceza, Kumarbaz, Budala, Ebedi Koca ve Ecinniler, Delikanlı ve Karamazov Kardeşler gibi kitaplar hiç olmayacaktı. Eserlerinden hemen anlaşılacağı gibi bu dahi yazar Fyodor Mihayloviç Dostoyevski. Af kararının ardından idam cezası, dört yıl kürek ve altı yıl adî hapis cezasına dönüştürüldü. Sibirya'daki Omsk Kalesi'ne sürüldü. Suç ve ceza kavramları ile en yoğun şekilde burada tanıştı. Kürek mahkûmu olduğu süre içinde, kolları damgalandı, kafası tıraş edildi ve taş kırdı. Sara nöbetleri yüzünden birçok kere hastaneye kaldırıldı. Dostoyevski, 1859 yılında özgür bırakıldı ve Petersburg'a yerleşti. Bir süre gazeteci olarak çalıştı, birkaç dergi yayınladı ve editörlüğünü yaptı. Batı Avrupa'yı dolaşmaya başladı ve bu sırada sara nöbetleri ve kumar bağımlılığı yüzünden maddi açıdan çok zor günler yaşadı.
Dünya klasikleri arasında yer alan ve çok okunan Karamazov Kardeşler adlı yapıtını üç yılda bitiren Dostoyevski, bir ciğer kanamasıyla yatağa düştü ve 28 Ocak 1881 tarihinde öldü. Dostoyevski için 31 Ocak 1881 tarihinde yapılan cenaze töreninde yaklaşık otuz bin kişi tabutunun arkasından yürüdü. Dünya edebiyatını en çok etkileyen ve en çok okunan yazarlardan biri olan Dostoyevski'nin eserleri birçok 20. yüzyıl düşünürünün fikirlerini derinden etkilemiştir.
PUŞKİN KONUŞMASI
Bu haftaki yazımı ünlü yazarın ölmeden 8 ay önce yaptığı Puşkin Konuşması’na değinerek bitirmek istiyorum. Dostoyevski'nin 1880'de Puşkin Anıtı'nın açılışı ve yazarı anma etkinliklerinde yaptığı ünlü Puşkin Konuşması dinleyenler üzerinde derin bir etki bırakmış ve Rus edebiyat tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmiştir. Dostoyevski Puşkin Konuşmasının ardından Anna’ya Yazdığı Mektupta düşüncelerini şöyle dile getirmişti. "İnsanlığın dünya çapında birliği ülküsünü de dile getirdiğim zaman, bütün salon isteri nöbetine tutulmuş gibiydi. Konuşmam sona erdiğinde atılan coşkulu çığlıkları, haykırışları anlatamam. Birbirini hiç tanımayan dinleyiciler ağlaşıyor, birbirlerini kucaklıyor ve bundan böyle daha iyi insanlar olacaklarına, komşularından nefret edecek yerde onları seveceklerine yeminler ediyorlardı. Konuşmamda, hakkında birkaç övücü söz söylediğim Turgenyev, gözlerinde yaşlarla kendini kollarıma attı. İvan Aksakov kürsüye fırladı ve herkese, konuşmanın yalnızca bir konuşma olmayıp tarihî bir olay olduğunu söyledi."
KONUŞMADAN ALINTILAR…
“Karıncalar karınca yuvasının kurallarını bilir, bal arısı arı kovanının kurallarını bilir. Fakat insan, insan toplumunun kurallarını bulamamıştır.”
“Bir millet kendini doğuran bilinç çizgisinde bütün bireylerinin kişisel olgunluğa ermesini amaç edinmek zorundadır. Bu amacı yitirme yoluna bir kere girmesin, giderek bütün ‘siyasal kurumlar’ perişan olacaktır. Çünkü geriye, korunacak hiçbir şey kalmayacaktır.”
"Gerçek dışarıda değil, sendedir. Kendini kolla, kendini bul, kendi önünde eğil, kendine üstün gel, gerçeği göreceksin. Bu gerçek ne eşyada ne senin dışında ne de başka ülkelerdedir, ilkin kendi kendine ettiğindedir.”