İşçi hamilelik nedeniyle işten çıkartılabilir mi?

Çalışma hayatında sık rastlanan bir konuyu bugün köşemde ele almak istiyorum. Kadın işçi istihdam eden pek çok işyerinde maalesef hamilelik ve doğum nedeniyle işten çıkarmalara şahit oluyoruz. Genellikle fesih bildiriminde performans düşüklüğü yahutişletmesel nedenler ileri sürülerek gizlenmek istense de hamile kalan yahut doğum yapan kadınların mağduriyetleri vaka olarak karşımızda duruyor.
Kanunlarımız işverenin işçilerine karşı bir borcu olarak eşit davranmasını zorunlu kılmaktadır. Eşit davranma borcu gereği işveren haklı neden olmadan işçileri arasında ayrımda bulunamaz. Elbette işverenden tüm işçilerine karşı davranışlarında mutlak bir eşitlik beklenemez. Böyle bir beklenti esasen insan doğasına da aykırı olacaktır. Yani işverenin; uzmanlık, kıdem, öğrenim, çalışkanlık, yetenek… benzeri objektif kriterler nedeniyle işçilerine farklı davranması eşit davranma yükümlülüğüne aykırılık olarak değerlendirilemez. Fakat işverenin farklı davranışları; işçinin etnik kökeni, siyasal düşüncesi, dini, cinsiyeti vb… nedenlerden oluşursa bu,eşit davranma borcunun ihlali anlamına gelecektir.
İşveren tarafından eşit davranma yükümlülüğünün ihlali sonucunda işçi ayrımcılık tazminatı talep edebilir. İşçinin son çıplak brüt ücreti üzerinden hesaplanan ayrımcılık tazminatı, işçinin 4 aylık ücreti tutarında talep edilebilir. İşçinin ayrımcılık tazminatı talep edebilmesi için yukarıda sayılan etnik köken, siyasal düşünce, din, cinsiyet,hamile olma gibi sebeplere dayalı ayrım oluşturan bir işleme ya da davranışa maruz kalması gerekir. Sayılan davranıştan dolayı zarar ortaya çıkmasa dahi işçi tazminat talep edebilir. İş Kanunu uyarınca işçinin tazminat dışında mahrum kalınan haklarını da talep hakkı da ayrıca bulunmaktadır.
İş sözleşmesinin hamilelik ve doğum nedeniyle sonlandırılması geçersiz nedenle yapılan fesih sonucunu doğurur. Hamilelik nedeniyle iş sözleşmesi feshedilen işçi iş güvencesi hükümlerine tabi ise işe iade davası açabilir. İş güvencesi hükümlerinden yararlanamayan işçinin ise kötü niyet tazminatı ve ayrımcılık tazminatı talep edebilir.
Yüksek yargının görüşleri de bu yöndedir. Hamileliğini davalı işverene bildirdikten sonra kendisinden verim alınamadığı gerekçesiyle işten çıkartılan işçinin davasına bakan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2016/1423 E., 2019/11167 K., 15.5.2019 tarihli kararında: İş yerinde daha önce hiçbir uyarı almamış ve düzensizliğe neden olmamış bir çalışanın, hamile olduğunu işverene bildirdikten sonra iş akdinin feshedilmesini ayrımcılık olarak görmüş ve 4857 Sayılı Kanunun 5. maddesi kapsamında ayrımcılık tazminatına hükmedilmesi gerektiğini söylemiştir. İşverenlerin hamilelik nedeniyle işten çıkartma yapmadan önce iki defa düşünmeleri ve anne adaylarına ayrımcılık yapmamaları her şeyin ötesinde insani beklentimizdir.