Önceki yazımızda kripto varlıkların türünün ve tanımının belirlenmesi ve bu varlıklar hakkında hukuki düzenlemelerin olup olmadığından bahsetmiştik. Bu yazımızda kripto varlıkların ardında kullanılan blockchain(blok zinciri) teknolojisinden ve kripto varlıklar ile işlenebilecek suçların neler olabileceğinden bahsedeceğiz.
SORU 1: Blockchain (Blok Zinciri) Nedir?
Blockchain, kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklardan oluşan bir zincir yapısında olan ve şifrelenmiş işlem takibini sağlayan, dağıtık yapıdaki bir veri tabanı sistemidir. Evrensel para transferi sürecinin her aşaması bir bloğu oluşturmaktadır. Bu para transferi aşamasında gönderiye ait veriler bir blok halinde şifrelenir ve asla değiştirilemez hale getirilir. Bu veriler sisteme dahil ve paydaşı olan tüm ağa iletilir ve veriler evrensel hale gelir. Bu teknoloji, kullanıcılara dijital kimlik üzerinden evrensel mikyasta işlem yapılabilen bir hesap defteri sunmaktadır. Böylelikle kripto paraların saklanması ve üretilmesi gibi işlemler yapılabilmektedir. SORU 2: Blockchain Teknolojisi Sadece Kripto Paralar İçin mi Kullanılmaktadır?
Hayır. Blockchain teknolojisinin çok geniş bir kullanım alanı vardır. Dünya çapında buna örnek verecek olursak; IBM, dijital ticaret zinciri konsorsiyumu kurma girişimi için Avrupa’nın en büyük bankaları ile anlaşmıştır. MaerskLine ise uluslararası sularda seyreden gemi ve yüklerin operasyonunda maliyet ve zaman kazandıran, süreç iyileştiren, tamamen dijitale dönüşen iş süreçleri için IBM ile stratejik ittifak gerçekleştirmiştir. Gıda güvenliğine yönelik tedarik zinciri için Walmart, Unilever, Nestle, Dole, Kroger gibi dünya devi şirketler de IBM ile anlaşmıştır. İsveç ve Gürcistan tapu sicil kayıtlarının saklanması ve yönetilmesi için blockchain teknolojisine geçmiştir. SORU 3: Kripto Paraların Dünya Piyasasına Girişi ve Türkiye’de Bu Kadar Aktif Yatırımcı Sayısının Artması Nasıl Olmuştur?
2008 yılında ABD’nin konut ipoteği finansman sisteminin çökmesi ve küresel ekonomik krize dönüşmesi sonucunda, Amerikan Merkez Bankası’nın parasal genişleme politikasını yürürlüğe koyması dijital para ihtiyacını ortaya çıkarmış, bu ihtiyacın karşılanması için $0.08 değerinde kripto para, “Bitcoin” SatoshiNakamoto tarafından 2008 yılında piyasaya sürülmüştür. Kripto paraların 2008 yılından günümüze çok hızlı ve yüksek oranda değer kazanması ile dünya genelinde ülkelerin gelir dağılımında yaşanan adaletsizlik arasında doğru orantı vardır. Kripto paralara yatırımda Türkiye %16 ile dünyada 4’üncü, Avrupa’da ise ilk sırada yer almaktadır. İlk üçte ise sırayla, Nijerya, Filipinler, Vietnam ülkeleri vardır. Peki niçin gelişmiş ülkelerde kripto paralar bu kadar revaçta değildir? Çünkü,gelişmiş ülkelerde toplumun gelir dağılımı, demokrasi, hukuk vb. ile refah seviyesi yüksektir. Toplum iyi eğitim almış, ödediği verginin karşılığını aldığı için kayıt dışılığa özenmeyen, kültür ve sanat faaliyetlerine bütçe ayıran ve gelecek kaygısı bulunmadığı için kolay yoldan zengin olma eğiliminde bulunmayan bir yapıdadır. Yani sonuca baktığımızda Türkiye’de herhangi bir yasal denetimi ve güvencesi olmayan bu kripto paralara yapılan yatırımların artış nedeni, gelişmiş ülkelerin üstünde bilgi ve vizyona sahip toplumsal yapıda olmamız değil, gelir dağılımında yaşanan adaletsizlik, çaresizlik ve gelecek kaygısıdır. Çünkü kripto paralar herhangi bir kamu mali otoritesinin denetimi söz konusu olmadan kolay yoldan zengin olma vaadi sunmaktadır. SORU 4: Kripto Paralar Suçları Nelerdir? Bitcoin arzı, geliştiricisi SatoshiNakamoto tarafından değerini korumak amacıyla ve enflasyonriskine karşı 21 milyon BTC ile sınırlandırılmıştır. Hedeflenen toplam arzın yaklaşık %80’i tamamlanmışve kalan %20’lik arzın 2140 yılında tamamlanması beklenmektedir. Dolayısıyla gün geçtikçe Bitcoin’in değeri artmakta ve çeşitli alt coinler çıkarılmaktadır.Bitcoin bugün $62.500 değerine erişerek tarihi rekor seviyesindedir. 2013 yılında 66 çeşit kripto para mevcut iken bu sayı 2021 yılında 4.501’e yükselmiştir. Durum böyle olunca kripto paralara yönelik suç oluşturan eylemler de artmıştır.
5237 sayılı TCK’ya göre kanunda açıkça suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilmemektedir. Bu nedenle kripto paraların kullanılması, alım satımı gibi faaliyetlerin ceza hukuku kapsamında bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Ancak kripto paraların kanunda suç olarak sayılan eylemlerde aracı olarak kullanılması halinde (örneğin kara para aklanması, haksız rekabet vb.) ve kripto para satın almak için gerçek para gönderildiği fakat kripto paranın gönderilmediği durumlarda hırsızlık, dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma suçları söz konusu olacaktır.
Sonraki yazımızda kripto paralar ile ne şekilde suçların işlenebileceğini ve nelere dikkat etmek gerektiğinden bahsedeceğiz.
Blockchain, kriptografi kullanılarak bağlanan ve güvenli hale getirilen, bloklardan oluşan bir zincir yapısında olan ve şifrelenmiş işlem takibini sağlayan, dağıtık yapıdaki bir veri tabanı sistemidir. Evrensel para transferi sürecinin her aşaması bir bloğu oluşturmaktadır. Bu para transferi aşamasında gönderiye ait veriler bir blok halinde şifrelenir ve asla değiştirilemez hale getirilir. Bu veriler sisteme dahil ve paydaşı olan tüm ağa iletilir ve veriler evrensel hale gelir. Bu teknoloji, kullanıcılara dijital kimlik üzerinden evrensel mikyasta işlem yapılabilen bir hesap defteri sunmaktadır. Böylelikle kripto paraların saklanması ve üretilmesi gibi işlemler yapılabilmektedir. SORU 2: Blockchain Teknolojisi Sadece Kripto Paralar İçin mi Kullanılmaktadır?
Hayır. Blockchain teknolojisinin çok geniş bir kullanım alanı vardır. Dünya çapında buna örnek verecek olursak; IBM, dijital ticaret zinciri konsorsiyumu kurma girişimi için Avrupa’nın en büyük bankaları ile anlaşmıştır. MaerskLine ise uluslararası sularda seyreden gemi ve yüklerin operasyonunda maliyet ve zaman kazandıran, süreç iyileştiren, tamamen dijitale dönüşen iş süreçleri için IBM ile stratejik ittifak gerçekleştirmiştir. Gıda güvenliğine yönelik tedarik zinciri için Walmart, Unilever, Nestle, Dole, Kroger gibi dünya devi şirketler de IBM ile anlaşmıştır. İsveç ve Gürcistan tapu sicil kayıtlarının saklanması ve yönetilmesi için blockchain teknolojisine geçmiştir. SORU 3: Kripto Paraların Dünya Piyasasına Girişi ve Türkiye’de Bu Kadar Aktif Yatırımcı Sayısının Artması Nasıl Olmuştur?
2008 yılında ABD’nin konut ipoteği finansman sisteminin çökmesi ve küresel ekonomik krize dönüşmesi sonucunda, Amerikan Merkez Bankası’nın parasal genişleme politikasını yürürlüğe koyması dijital para ihtiyacını ortaya çıkarmış, bu ihtiyacın karşılanması için $0.08 değerinde kripto para, “Bitcoin” SatoshiNakamoto tarafından 2008 yılında piyasaya sürülmüştür. Kripto paraların 2008 yılından günümüze çok hızlı ve yüksek oranda değer kazanması ile dünya genelinde ülkelerin gelir dağılımında yaşanan adaletsizlik arasında doğru orantı vardır. Kripto paralara yatırımda Türkiye %16 ile dünyada 4’üncü, Avrupa’da ise ilk sırada yer almaktadır. İlk üçte ise sırayla, Nijerya, Filipinler, Vietnam ülkeleri vardır. Peki niçin gelişmiş ülkelerde kripto paralar bu kadar revaçta değildir? Çünkü,gelişmiş ülkelerde toplumun gelir dağılımı, demokrasi, hukuk vb. ile refah seviyesi yüksektir. Toplum iyi eğitim almış, ödediği verginin karşılığını aldığı için kayıt dışılığa özenmeyen, kültür ve sanat faaliyetlerine bütçe ayıran ve gelecek kaygısı bulunmadığı için kolay yoldan zengin olma eğiliminde bulunmayan bir yapıdadır. Yani sonuca baktığımızda Türkiye’de herhangi bir yasal denetimi ve güvencesi olmayan bu kripto paralara yapılan yatırımların artış nedeni, gelişmiş ülkelerin üstünde bilgi ve vizyona sahip toplumsal yapıda olmamız değil, gelir dağılımında yaşanan adaletsizlik, çaresizlik ve gelecek kaygısıdır. Çünkü kripto paralar herhangi bir kamu mali otoritesinin denetimi söz konusu olmadan kolay yoldan zengin olma vaadi sunmaktadır. SORU 4: Kripto Paralar Suçları Nelerdir? Bitcoin arzı, geliştiricisi SatoshiNakamoto tarafından değerini korumak amacıyla ve enflasyonriskine karşı 21 milyon BTC ile sınırlandırılmıştır. Hedeflenen toplam arzın yaklaşık %80’i tamamlanmışve kalan %20’lik arzın 2140 yılında tamamlanması beklenmektedir. Dolayısıyla gün geçtikçe Bitcoin’in değeri artmakta ve çeşitli alt coinler çıkarılmaktadır.Bitcoin bugün $62.500 değerine erişerek tarihi rekor seviyesindedir. 2013 yılında 66 çeşit kripto para mevcut iken bu sayı 2021 yılında 4.501’e yükselmiştir. Durum böyle olunca kripto paralara yönelik suç oluşturan eylemler de artmıştır.
5237 sayılı TCK’ya göre kanunda açıkça suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilmemektedir. Bu nedenle kripto paraların kullanılması, alım satımı gibi faaliyetlerin ceza hukuku kapsamında bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Ancak kripto paraların kanunda suç olarak sayılan eylemlerde aracı olarak kullanılması halinde (örneğin kara para aklanması, haksız rekabet vb.) ve kripto para satın almak için gerçek para gönderildiği fakat kripto paranın gönderilmediği durumlarda hırsızlık, dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma suçları söz konusu olacaktır.
Sonraki yazımızda kripto paralar ile ne şekilde suçların işlenebileceğini ve nelere dikkat etmek gerektiğinden bahsedeceğiz.
