Otizm

Otizm spektrum bozukluğu, erken çocukluk çağlarında belirtilerin gözlendiği, sosyal etkileşim ve iletişim bozukluğu ile ilgi ve etkinliklerin belirgin sınırlılığı gibi özellikler ile tanımlanan nörogelişimsel bir bozukluktur. Genellikle ilk 3 yaş döneminde belirtileri ortaya çıkmaya başlar vehayat boyu devam eder. Otizm, her coğrafyada, her ekonomik, sosyal ve eğitim düzeyinde görülebilmektedir.Otizmin nedeni halen bilinmemekle birlikte bazı araştırmalar genetik faktörler ile birlikte çevresel faktörlerin de rolü olabileceğini söylemektedir. Yaygın bir gelişimsel bozukluğu olan otizmin belirtilerin şiddeti her çocukta farklı derecelerdeolmaktadır. Hafif seyredenler olduğu gibi zihinsel gerilik, sosyal ilişki kuramama, hiç konuşamama,tekrarlayıcı davranışlarile beraber ağır seyredenler de olmaktadır. Bazı çocuklarda otizm spektrum bozukluğu ile dikkat eksikliği, epilepsi, zekâ geriliği gibi diğer sorunlar beraber görülebilir. Otizm şüphesi çocuğun göz temasından kaçınması, isimlere yanıt vermemesi, konuşmasının gecikmesi veya etrafa ilgisiz olması ile kendi gösterir. Otizm belirtilerinin ebeveynler tarafından anlaşılması bazı durumlarda zor olabilir. Konuşmada gecikme veya iletişimde isteksizlik otizm tanısı olmayan çocuklarda da görülebilir. Bu sebeple otizm şüphesi taşıyan ebeveynler vakit kaybetmeden doktora başvurmaları gerekir.
Otizm Belirtileri Nelerdir?
Otizm belirtilerini sosyal etkileşim, iletişim ile sınırlı ve yineleyici davranış ve ilgiler olmak üzere üç grupta inceleyebiliriz.
1.Sosyal Etkileşim:İnsanlara ya da akranlarına ilgi göstermeme ya da az ilgi gösterme, yaşıtlarıyla gelişim düzeyine uygun ilişkiler kuramama/geliştirememe/sürdürememe, belirgin sosyal etkileşimde bozulma, tek başına vakit geçirmeyi tercih etme ve basit sosyal oyunlara etkin biçimde katılamama, duygularını diğer insanlarla paylaşmama, etrafındaki kişilerin farkında olmama ve ilgilenmeme.
2. İletişim: Dil gelişiminde gecikme veya hiç gelişmeme, sözel iletişimi başlatma ya da sürdürme becerisinde belirgin bozukluk, yüz ifadesinin ve sözel olmayan iletişimin hiç olmaması, zamirleri ters kullanması (ben yerine o), dili kavramaya dayalı basit şaka, soru ve emirleri anlayamama ve konuşmanın hızı,tonlaması,sıklığı, ritmi ve vurgusundaki bozukluklar.
3. Sınırlı ve Yineleyici Davranış ve İlgiler: Basmakalıp ve tekrarlayıcı hareketler(kendi etrafında dönme, sallanma, kanat çırpma), rutinlerine aşırı bağlılık, değişikliklere karşı esneklik göstermeme, bazı ses, koku ve tatlara aşırı hassasiyet gösterme, olağan dışı beden duruşu(parmak ucunda yürüme, tuhaf el hareketleri ve duruş) gösterme, belirli eşyaların parçalarıyla ısrarlı biçimde uğraşma, mekanik hareketlere(çamaşır makinesi, açılır kapanır kapılar, vantilatör gibi hızlı dönen nesneler) aşırı bağlanma gibi özellikler görülmektedir.
Yukarıda belirtilen belirtilerle birlikte çocuğun sosyal ve dil gelişim basamaklarında aksaklık fark ettiğiniz zaman bir uzmana danışmalısınız. Otizm tedavisinde erken teşhis ve tedavi büyük önem taşır. Erken tanı ve doğru eğitim ile çocuğu otizm tanısı ve belirtilerini tamamen kaybedebilir.Tedavi çocuğun gereksinimlerine göre planlanmaktadır ve tedavinin amacı belirtileri azaltarak gelişimi, öğrenmeyi desteklemek ve çocuğun yapabileceği işlevlerin en üst düzeyde olmasını sağlamaktır. Uygulanan tedaviler arasında Konuşma terapisi, motor yetenekleri artırmaya yönelik terapiler ve sosyal iletişim becerisini kazandırmaya yönelik terapiler bulunmaktadır. Ebeveyn desteği çok önemli olmakla birlikte otizm konusunda ailelere destek veren birçok yasal sivil toplum kuruluşları vardır.
Uzm. Klinik Psikolog Duygu Engin
www.psikologduyguengin.com