Koronavirüs, hayatın normal akışında büyük değişimleri de beraberinde getirdi. Yetişkinlerin bile adapte olmakta zorlandığı bu yeni sistemin, çocuk dünyasında nasıl karşılık bulduğunu anlamak ve geleceğin yetişkinleri olacak çocuklarımızın bu psikolojiyi en doğru şekilde yönetebilmelerine destek olmak çok önemli.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi (PDR) personeli Uzman Psikolog Serdar Topal, yaşanan bu süreci çocuklara doğru aktarmanın ve doğru yönlendirmenin yollarını anlattı. ÇOMÜ Gazetesi’ne açıklamalarda bulunan Topal şunları söyledi; “Pandemi süreci hepimiz için yeni bir deneyimdi. Biz yetişkinler, ilk defa karşılaştığımız bu durumun üstesinden gelebilmek için sahip olduğumuz becerileri kullanmaya çalıştıysak da kabul edelim ki zorlandık. Bu yeni deneyim hem bizim hem de çocukların güvenlik algısını tehdit etmekle kalmadı, içerdiği belirsizlik sebebiyle yoğun bir stres ve kaygıya da sebep oldu. Bu sebeple, yaşanılan süreçle ilgili çocukları doğru bilgilendirmek çocuk ebeveyn iletişiminde çok değerlidir. Bu bilgilendirmeler hem çocuk ebeveyn iletişimini güçlendirecektir hem de çocukların kaygılarını yönetmelerine yardımcı olacaktır. Uzun süredir evde ebeveynleri ile zaman geçiren çocuklar için ilk zorluk, ebeveynlerinin iş ve sosyal yaşama geri dönmeleridir. Rutinleri bozulduğu için bu durum, çocuklarda üzüntü ve endişeye sebep olabilir. Çocuklar için bir diğer zorluk, dışarı çıkmaya başlamakla beraber uzun zamandır ayrı kaldığı arkadaşlarıyla görüşme sürecidir. Onlara sarılmak, öpmek, dokunmak ve onlarla eskisi gibi zaman geçirmek isteyecektir. Ayrıca, hem kendisinin maske takmak zorunda olması hem de dışarıda gördüğü maskeli insanlar da bir başka endişe ve korku kaynağı olabilir. Durumu anlamakta zorlanabilir ve maske takmak istemeyebilir. Bu süreçte ebeveynlere düşen, çocukları sürecin her adımı ile ilgili bilgilendirmek, onları içtenlikle dinlemek, anlamaya çalışmak ve samimi bir iletişim ortamının oluşmasını sağlamaktır. Bu hem yetişkin hem de çocuk için sürecin yönetimini kolaylaştıracaktır. Ayrıca, çocuğun her olumlu adımını övmek ve ona güvendiklerini hissettirmek de çocuk için çok değerlidir. Gerek pandemi sürecinin hala bitmemiş olması ve geleceğin belirsizliği gerekse de yetişkinlerin başka özellikleri (var olan psikolojik sorunlar, mizaç vb.) ebeveynlerin de kaygılarının ortaya çıkmasına sebep olabilir. Ebeveynlerin davranışlarındaki, söylemlerindeki ve yüz ifadelerindeki endişe çocuk tarafından mutlaka fark edilir. Bu sebeple ebeveynlerin kendi psikolojik sağlıklarını gözetmeleri ve kendi duygularını da çocuğun gelişim dönemlerine uygun bir dille onlarla paylaşmaları yararlı olacaktır. Bu paylaşımlar hem ebeveyn çocuk iletişimini güçlendirecek hem de çocukta yalnız olmadığı, güçsüz olmadığı ve tepkilerinin normal olduğu hissini yaratacaktır. Çocukların Covid-19'a yönelik tepkileri, içinde bulundukları gelişim dönemlerine, yaşadıkları çevreye, mizaçlarına ve başka pek çok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bu faktörler normalleşme sürecinde de etkilidir. Çocuğun adapte olma hızı ve şekli üzerinde önemli bir etkisi olacaktır. Kendisini güvende hissettiği ev ortamından çıkıp dışarıya adım atmak korku ve endişeye sebep olabilir. Bu sebeple belirli yaş grupları bağlamında çeşitli önerilerde bulunmak yararlı olacaktır. Ergenlik dönemi başlı başına bir dönem olduğu için, bu yazı bağlamında ergenliğe kadar olan dönem çocuklarının olası tepkileri ve onlara yaklaşım ele alınmıştır. Pandemi ve pandemi sonrası normalleşme dönemine çocukların gösterecekleri tepkiler doğal olarak bireysel özellikleri ve mizaçlarına da bağlıdır. Bu sebeple, her çocuğun aynı tepkiyi göstermesi ya da çok hızlı bir şekilde uyum sağlaması beklenmemelidir. Ebeveynlere düşen aynı zamanda sabırlı olmaları ve çocuklarının bireysel özelliklerini de göz önünde bulundurmalarıdır. Her şeye rağmen herhangi bir sorunun söz konusu olduğu düşünülüyorsa bir uzmana başvurmak yararlı olacaktır.”
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Birimi (PDR) personeli Uzman Psikolog Serdar Topal, yaşanan bu süreci çocuklara doğru aktarmanın ve doğru yönlendirmenin yollarını anlattı. ÇOMÜ Gazetesi’ne açıklamalarda bulunan Topal şunları söyledi; “Pandemi süreci hepimiz için yeni bir deneyimdi. Biz yetişkinler, ilk defa karşılaştığımız bu durumun üstesinden gelebilmek için sahip olduğumuz becerileri kullanmaya çalıştıysak da kabul edelim ki zorlandık. Bu yeni deneyim hem bizim hem de çocukların güvenlik algısını tehdit etmekle kalmadı, içerdiği belirsizlik sebebiyle yoğun bir stres ve kaygıya da sebep oldu. Bu sebeple, yaşanılan süreçle ilgili çocukları doğru bilgilendirmek çocuk ebeveyn iletişiminde çok değerlidir. Bu bilgilendirmeler hem çocuk ebeveyn iletişimini güçlendirecektir hem de çocukların kaygılarını yönetmelerine yardımcı olacaktır. Uzun süredir evde ebeveynleri ile zaman geçiren çocuklar için ilk zorluk, ebeveynlerinin iş ve sosyal yaşama geri dönmeleridir. Rutinleri bozulduğu için bu durum, çocuklarda üzüntü ve endişeye sebep olabilir. Çocuklar için bir diğer zorluk, dışarı çıkmaya başlamakla beraber uzun zamandır ayrı kaldığı arkadaşlarıyla görüşme sürecidir. Onlara sarılmak, öpmek, dokunmak ve onlarla eskisi gibi zaman geçirmek isteyecektir. Ayrıca, hem kendisinin maske takmak zorunda olması hem de dışarıda gördüğü maskeli insanlar da bir başka endişe ve korku kaynağı olabilir. Durumu anlamakta zorlanabilir ve maske takmak istemeyebilir. Bu süreçte ebeveynlere düşen, çocukları sürecin her adımı ile ilgili bilgilendirmek, onları içtenlikle dinlemek, anlamaya çalışmak ve samimi bir iletişim ortamının oluşmasını sağlamaktır. Bu hem yetişkin hem de çocuk için sürecin yönetimini kolaylaştıracaktır. Ayrıca, çocuğun her olumlu adımını övmek ve ona güvendiklerini hissettirmek de çocuk için çok değerlidir. Gerek pandemi sürecinin hala bitmemiş olması ve geleceğin belirsizliği gerekse de yetişkinlerin başka özellikleri (var olan psikolojik sorunlar, mizaç vb.) ebeveynlerin de kaygılarının ortaya çıkmasına sebep olabilir. Ebeveynlerin davranışlarındaki, söylemlerindeki ve yüz ifadelerindeki endişe çocuk tarafından mutlaka fark edilir. Bu sebeple ebeveynlerin kendi psikolojik sağlıklarını gözetmeleri ve kendi duygularını da çocuğun gelişim dönemlerine uygun bir dille onlarla paylaşmaları yararlı olacaktır. Bu paylaşımlar hem ebeveyn çocuk iletişimini güçlendirecek hem de çocukta yalnız olmadığı, güçsüz olmadığı ve tepkilerinin normal olduğu hissini yaratacaktır. Çocukların Covid-19'a yönelik tepkileri, içinde bulundukları gelişim dönemlerine, yaşadıkları çevreye, mizaçlarına ve başka pek çok faktöre bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bu faktörler normalleşme sürecinde de etkilidir. Çocuğun adapte olma hızı ve şekli üzerinde önemli bir etkisi olacaktır. Kendisini güvende hissettiği ev ortamından çıkıp dışarıya adım atmak korku ve endişeye sebep olabilir. Bu sebeple belirli yaş grupları bağlamında çeşitli önerilerde bulunmak yararlı olacaktır. Ergenlik dönemi başlı başına bir dönem olduğu için, bu yazı bağlamında ergenliğe kadar olan dönem çocuklarının olası tepkileri ve onlara yaklaşım ele alınmıştır. Pandemi ve pandemi sonrası normalleşme dönemine çocukların gösterecekleri tepkiler doğal olarak bireysel özellikleri ve mizaçlarına da bağlıdır. Bu sebeple, her çocuğun aynı tepkiyi göstermesi ya da çok hızlı bir şekilde uyum sağlaması beklenmemelidir. Ebeveynlere düşen aynı zamanda sabırlı olmaları ve çocuklarının bireysel özelliklerini de göz önünde bulundurmalarıdır. Her şeye rağmen herhangi bir sorunun söz konusu olduğu düşünülüyorsa bir uzmana başvurmak yararlı olacaktır.”
