Sagan Standardı: Olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir!

Merhaba sevgili okurlar, nasılsınız? Bugün sizinle bilim felsefesi konuşacağız, konumuz: Sagan Standardı, konuyla ilgili kanıtlara bakarak, bir iddia ne kadar olasılık dışı ise, ondan beklenen kanıt standardının da bir o kadar büyük olması gerektiğini söyler. Her ne kadar ilk olarak Carl Sagan tarafından geliştirilmemiş olsa da Sagan Standardı, "Olağanüstü iddialar, olağanüstü kanıtlar gerektirir." olarak bilinen bir sözün kavramsal kısaltmasıdır.
Buna göre, eğer belli bir iddianın (bilimsel fikir birliğine uyuşmaması gibi sebeplerle) "olağanüstü" olduğu düşünülüyorsa, bu iddiayı ileri süren kişi, daha az olasılık dışı olduğu düşünülen bir iddiayı sunan kişiye göre daha yüksek bir kanıt standardına tabi tutulur.
Bu kavramı anlamak, başkalarından veya kendinizden daha yüksek bir kanıt standardı beklemeniz gereken durumları ayırt etmekte size yardımcı olabilmesi açısından önemlidir. Dahası, bu kavramın gereğinden fazla uygulanmasından nasıl kaçınılacağını anlamak da önemlidir; çünkü bunu yapmak, değerli iddiaları yanlışlıkla reddetmenize neden olabilir.
"Olağanüstü İddia" kavramını anlamak
Olağanüstü iddialar söz konusu olduğunda, genellikle 'olağan dışılılığı' ikili bir durumdan ziyade, bir spektrum olarak görmek tercih edilir. Bu, iddiaları "olağan" veya "olağan dışı" olarak görmek yerine, konuyla ilgili bilinen her şeyin olasılığına bakarak, onları yelpazenin iki ucu arasındaki değişken olarak görmenin daha doğru olduğu anlamına gelir.
Bu kavrama dayanarak, örneğin; bir uçta açıkça olağan iddialarımız ("İnsanların uzun vadede hayatta kalmak için suya ihtiyaçları vardır." gibi), diğer uçta açıkça olağan dışı iddialarımız ("İnsanlar zihin yoluyla balıklarla konuşabilir." gibi) ve bu iki uç durum arasında sayılabilecek diğer iddialarımız olabilir.
Belirli bir iddianın olağanüstü olarak değerlendirilmesinden önce olağan-olağanüstü spektrumundaki geçmesi gereken eşiği tanımlamak zor olacağından, bunun yerine bir iddianın ne kadar olağanüstü olduğuna odaklanmak ve olağanüstülük derecesi ile eşleşen bir kanıt bulmak genellikle tercih edilir.
"Olağanüstü Kanıt" kavramını anlamak
İspat yükü, ileri sürdüğünüz iddialar için destekleyici kanıt sağlama yükümlülüğü anlamına gelir. Sagan Standardı, bir iddia ne kadar sıra dışıysa onunla ilişkili ispat yükünün o kadar büyük olduğunu öne sürer. Bu, olağanüstü iddialarda bulunanların, daha az olağanüstü iddiada bulunanlara göre daha tatmin edici kanıtlar sunmaları beklendiği anlamına gelir.
Olağanüstü iddialarda olduğu gibi, neyin "olağan" kanıt olduğu ile neyin "olağanüstü" kanıt olduğu arasında da net bir ayrım yoktur. Ayrıca, olağanüstü kanıtın ne olduğunu belirlemeye gelince cevap her zaman öznel olacaktır; ancak yine de sağlam bir akıl yürütmeye dayandırılmalıdır.
Sagan standartı, olağanüstü iddiaları reddedeceğiniz anlamına gelmez. Sagan Standardı'nın genelde kasıtsız olarak yanlış uygulandığını ve kasıtlı olarak da geçerli teorileri itibarsızlaştırmak bir araç olarak kullanıldığı akılda tutulmalıdır.
Bilimsel bağlamda Sagan Standardı, bilimsel fikir birliğini destekleyen çalışmaları, onunla çelişen çalışmalardan daha düşük bir standartta tutmamız gerektiği anlamına gelmez; çünkü her iki tür çalışma da aynı katı bilimsel standartta tutulmalıdır. Bunun yerine, bilim insanlarını mevcut bilimsel kabul edilmiş verilerle çelişen bir bilgiye güvenilir bir şekilde ikna etmek için, genel olarak, onları fikir birliği ile çelişmeyen bir bilgiye ikna etmek için gerekenden daha önemli bir kanıta ihtiyaç olduğu anlamına gelir.
Öte yandan Sagan Standardı kavramı, mevcut bilimsel fikir birliği ile çelişen iddiaların her zaman göz ardı edilmesi veya fikir birliğini destekleyen iddiaların otomatik olarak kabul edilmesi gerektiği anlamına gelmez. Bunun yerine, Sagan Standardı, basitçe; önceden var olan bilgilere dayanarak belirli bir iddianın doğru olma olasılığının, onu doğrulamak için ne kadar kanıta ihtiyaç duyulduğunu belirlerken dikkate alınması gerektiğini önerir.
Sevgiyle kalın..