Tarihe Meydan Okuyan "Manolya Ağacı"

Çanakkale’de iskele meydanında 90 yıldır dimdik ayakta duruyor. Şuan tam tamına 90 yaşında 1933 yılında o zaman belediye binası olan sahildeki bu yerin bahçesine dikilmiş tarihi Manolya Ağacı.. 90 yıldır da şuan ki iskele meydanında dimdik ayakta duruyor. Çanakkale Belediyesi’nin çabaları ile 2004 yılında Çanakkale Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kararı ile koruma altına alınan bu ağaç “Anıt Ağaç” olarak tescillenmiş durumda. Yıllarca da burada dimdik ayakta durmaya devam edecek. Her gün önünden geçtiğimiz ve etrafındaki banklarda oturarak gölgelendiğimiz bu manolya Ağacı’nın hikayesini çoğumuz bilmeyebilir. Bakın bu tarihi Manolya ağacının öyküsünü Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç Dr. Veysel Tolun anlatıyor.
“19. yüzyılın başında Girit Adası’nda yaşayan Ali Bey çiçeklere çok meraklıdır. Doyumsuz güzellikteki bahçesi beyaz iri çiçekler açan Manolya fidanları ile ünlenmiştir. 1920’lerin başlarında adada huzursuzluk artmış, Müslüman Türkler için yaşam zorlaşmıştır. Bu sırada Türk ve Yunan hükümetleri arasında Ocak 1923’te imzalanan anlaşmayla büyük mübadele olarak adlandırılan göç başlar. Sonuçta yaklaşık 1.000.000 Rum Yunanistan’a, 500.000 Türk’te Anadolu’ya göç eder. Adadan gemilerle taşınan Türklerden bir kısmı Çanakkale ve Ayvalık Limanlarında indirilir. Ali Bey ve ailesi Ayvalık’ta inerler. Yanında çok sevdiği çiçeklerini özellikle manolya fidanlarını da getirmeyi de unutmamıştır. Aile Ayvalık’ta mutludur. Ali Bey Girit’teki bahçenin aynısını Ayvalık’ta da yapmış, o nazlı manolya fidanlarını bile yetiştirmiştir. Bu arada Ali beyin kızı Fatma gelinlik bir kız olmuştur. Pek çok talipli arasından talih Çanakkale’den Mehmet Bey’e gülmüştür. Ali Bey sevgili kızını Çanakkale’ye gelin gönderirken çeyizinin arasına üç adet manolya fidanı da koyar. Damadına bu çok nazlı fidanları Çanakkale’de bu işten anlayan birine diktirmesini tembih eder. 1933 yılının yazında Fatma Hanım ile Mehmet Bey (Tosun) evlenirler. Mehmet Bey kayınpederin dinleyerek bir Girit Mübadili olan bahçıvan İbrahim Çapkan’la görüşüp manolya fidanlarının dikimini sağlar. Üç fidandan biri kendi evlerinin, diğeri İbrahim Çapkan’ın evinin bahçesine, sonuncusu da nikahlarının kıyıldığı belediye binasının bahçesine (Şuanki iskelede yıkılan Anafartalar Oteli’nin yanı) dikilir. Bu fidanlardan evlerin bahçesine dikilenler kururlar. Fatma hanımla Mehmet beyin mutlu günlerinin anısına belediye bahçesine (iskele meydanında yer alan şuan ki ağacın bulunduğu yer) dikilen ise zamanla büyür. Kocaman bir ağaç olur. Belediye binası zamanla yıkılmış yeri değişmiştir. Ama manolya ağacımız 82 yıldır yerinde durmakta ve bu sevda öyküsüne tanıklık etmektedir.”