ÇOCUĞUN KAÇIRILMASI VE ALIKONULMASI SUÇU

SORU 1: Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçu Nedir?
Velayet ve vesayet haklarının yerine getirilmesini engelleyen, veli ya da vasinin çocuğun yerini belirlemeye yönelik iradesini ortadan kaldıran fiiller Türk Ceza Kanunu’nun 234. maddesinde yaptırım altına alınmıştır. Böylece bu maddeyle çocuk üzerindeki velâyet veya vesayet hakları korunmaktadır. Çocuğun veli, vasi, bakım ve gözetim altında bulunduğu kişinin yanından kaçırılması, alıkonulması, evi terk ettiği takdirde haber verilmeksizin tutulması fiilleri suçu oluşturmaktadır.
SORU 2: Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçunun Maddi Unsurları Nelerdir?
a) Suçun Faili: Çocuğun velayet hakkı elinden alınmış anne babası ve çocuğun üçüncü dereceye kadar olan akrabalarıdır (çocuğa göre belirlenecek kardeşler, büyükanne, büyükbaba, amca, dayı, hala ve teyzedir.) Sadece sayılan bu iki grup tarafından işlenebileceği için özgü suç olarak nitelendirilebilir. Dolayısıyla çocuğun, akrabalık bağı olmayan üçüncü kişiler tarafından veya üçüncü dereceden daha uzak akrabalar tarafından kaçırılmış olması durumda bu suça göre yargılama yapılamayacaktır.
b) Suçun Konusu: 16 yaşını bitirmemiş çocuktur. Suçun nitelikli halinde, ilk fıkra için çocuğun 12 ile 16 yaş arasında olması gerekmektedir. 16 yaşının bitirilmesinden, çocuğun 16. doğum gününün geçilmesi anlaşılmalıdır. TMK m.12 çerçevesinde ergin kılınan çocuğun üzerindeki velayet ve vesayet sona ereceği için, ergin kılınan çocuk bu suçun konusu değildir.
c) Suçun Fiili: Suçun basit halinin fiil unsurunu “cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırma veya alıkoyma” eylemi oluşturmaktadır. Cebir veya tehdit ile kaçırma/alıkoyma, maddenin ikinci fıkrasında düzenlenen, suçun nitelikli halini oluşturmaktadır. Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunun on iki yaşından küçük çocuklara karşı işlenmesi halinde de ikinci fıkra gereği ceza bir kat artırılacaktır.
SORU 3: Boşanma Davası Devam Ederken Eşlerden Biri Çocuğu Kaçırırsa Bu Suç Oluşur Mu?
Boşanma davası sırasında da velayet hakkı hem annede hem de babadadır. Dolayısıyla boşanma davası sırasında anne veya babanın bu suçu işleyebilmesi mümkün değildir. Ancak boşanma davası devam ederken hâkim, çocuğun bakım ve korunmasına yönelik geçici önlemler alabilir. Ayrıca anne ve babanın evli olup, ortak hayata son verilmesi veya ayrılık halinin gerçekleşmesi durumunda, çocuğun velayeti eşlerden birine verilebilecektir. Bu durumlarda geçici bir velayet söz konusu olur ve geçici velayet hallerinde, Yargıtay’ın geçici velayeti alamayan ebeveynin belirli kişiler tarafından çocuğun kaçırılması veya alıkonulması suçunun faili olabileceği yönünde kararları olduğu gibi velayetin diğer tarafa kesin olarak verilmemesi nedeniyle geçici velayete sahip olmayan kişinin velayet hakkının bulunduğu ve bu suçu işleyemeyeceği yönünde de kararları da mevcuttur.
SORU 4: Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması Suçunun Cezası Nedir?
TCK m. 234/1‟de düzenlenen belirli kişiler tarafından işlenen çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunun yaptırımı üç aydan bir yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun cebir veya tehdit ile ya da 12 yaşından küçük çocuğa karşı işlenmesi halinde ceza bir katı oranında artırılacaktır. Fiil cebir veya tehdit kullanılarak işlenmiş ya da çocuk henüz 12 yaşını bitirmemiş ise ceza bir katı oranında artırılır Kanunî temsilcisinin bilgisi veya rızası dışında evi terk eden çocuğu, rızasıyla da olsa ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmeksizin yanında tutan kişi, şikâyet üzerine 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacaktır.
Av. Ezgi ENGİN