Hakaret suçunun internet yoluyla işlenmesi

Günümüzde internet ve sosyal medya kullanıcılarının önemli bir kısmı, kendilerine ulaşılamayacağı düşüncesiyle, aralarında husumet bulunan kişilere ya da tanımadığı halde düşüncelerini beğenmediği kişilere karşı kendi hesaplarından ya da sırf bu nedenle oluşturdukları sahte hesaplar aracılığı ile hakaret ve tehditler savurmaktan çekinmemektedirler.
İnternet yoluyla hakaret, kolay ispatlanabilecek bir suç çeşidi olup e-mail, facebook, skype, messenger, whatsapp, twitter, cep telefonuyla SMS vb. gibi sosyal medya araçlarıyla doğrudan mağdurun hedef alınarak hakaret edilmesi ile de hakaret suçunu oluşmaktadır.
5237 sayılı TCK’nın 125/2 maddesi, “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” denmek suretiyle ileti yoluyla hakaret edilmesini suç olarak kabul etmiştir. İleti yoluyla yapılan hakaretlerin ceza miktarları aynı olsa da; bir kısmı huzurda hakaret suçu, bir kısmı da gıyapta hakaret suçu kapsamında cezalandırılmaktadır.
Hakaret suçunun basit şekli takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer alır. Mağdur, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanması gerekmektedir. Suçun basit şeklinde, yani kamu görevlisi olmayan bir kişiye hakaret edilmesi halinde, hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
İleti yoluyla hakaret suçunun “huzurda” oluşabilmesi için iletiyi gönderen failin fiili icra ederken mağduru hedeflemesi veya mağdurun fiilini öğrenebileceğini istemesi şarttır. Örneğin, whatsapp mesajı fail tarafından mağdur dışında başka birisine gönderilmiş ancak tesadüfen mağdur bunu öğrenilmiş ise, huzurda hakaret suçu unsurları meydana gelmez. Posta, telgraf, internet ve sosyal medya gibi, hareket ile neticenin zamanlara ya da kısımlara bölünebildiği durumlarda, bize göre suç, tahkir teşkil eden fiilin veya herhangi bir iletinin mağdur tarafından öğrenilmesiyle tamamlanır. Buradaki öğrenme, başkalarının söylemesi değil, kişinin kendisinin bizzat öğrenmesidir.
SORU 1: Bir kişinin Twitter, İnstagram, Facebook vb. gibi sosyal medya platformunda hakaret içeren bir yazı paylaşması- yorum yapması sonrası, hakaret içeren bu yazıyı kaldırmadığı/silmediği bir durumda ne olacaktır? Suç, bu yazı paylaşıldığı anda işlenmiş ve bitmiş midir yoksa bu yazı, yorum kaldığı sürece suç işlenmeye devam etmekte midir?
Bir suçun mütemadi(sürekli) suç olup olmadığı, devamlılığa son verme halinin failin hâkimiyet alanında olmasına bağlıdır. Failin suça son verme hâkimiyetinin sona erdiği an temadinin(sürekliliğin) bittiğini kabul etmek gerekir. Dolayısıyla sosyal medya platformunda hakaret içeren yazı kaldırılmadığı sürece mağdurun şeref ve saygınlığına yönelik ihlal devam etmektedir. Bu durumda da “şikâyet ve zamanaşımı süreleri mağdurun bu ihlali ve faili öğrendiği andan itibaren başlayacaktır. Böyle bir durumda yıllar öncesinde paylaşılan bir yazıdan, yorumdan kişiler hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılması sonucu cezalandırılmaları mümkün olabilecektir.
SORU 2: Hakaret suçunun internet yoluyla işlenmesi durumunda izlenecek hukuki süreç ne şekilde olacaktır?
İnternet üzerinden işlenen hakaret sularında en önemli sorun, suçun failinin belirlenmesidir. Takma ad veya herhangi gerçek olmayan isimle kişiler kendi adlarına web sayfası veya e-mail adresi alabilmektedirler. Böyle bir imkânın olması, internet aracılığıyla işlenen suçlarda gerçek suçluyu bulmayı zorlaştırmakta hatta imkansızlaştırmaktadır. Rumuz kullanılan sosyal medya sitelerinde yapılan hakaretler bakımından, merkezi yurtdışında olan sosyal medya siteleri (facebook, instagram vb) hakarette bulunan hesap sahibinin bilgilerini paylaşmamaktadır. Burada özellikle hakaret eyleminin merkezlerinin bulunduğu ülke olan ABD yasalarına göre suç olmaması da büyük bir etkendir. Eğer hakaret eden kişinin kimliği belirlenebiliyor ise, hakaret içeren içeriğin görüntüsü mutlaka alınmalı ve sonradan silinme ihtimaline karşı zaman damgası ile imzalanmalıdır. Bununla birlikte Türkiye Noterler Birliği’nin E-Tespit sistemi üzerinden Yeni Tespit bildiriminde bulunarak TNB E-tespit uygulaması ile internetten hakaret ve tehdit içeren sayfaların, yine internet ortamında yer alan tüm yayınların ve indirilebilen dosyaların tespitini yapabilirsiniz.
Ekran görüntüsünü alınan veya TNB E-tespit ile noterden aldığınız belge ile emniyete ya da savcılığa yapacağınız şikayet başvuru ile Cumhuriyet Savcılığı tarafından yapılacak araştırma sonunda isim belli olmasa bile bu suçu işleyen kişi tespit edilecektir. Çünkü her bilgisayarın bir IP adresi vardır. Dolayısıyla bir bilgisayarla gönderilen her şey o bilgisayarın izleriyle birlikte yürür. Bu aynen bir imza gibidir. Ayrıca internet mağdurunun, kişilik haklarına saldırı nedeniyle manevi tazminat ve o hakaret içeren yorumların kaldırılmasını talep etme hakları da mevcuttur.
Av. Ezgi ENGİN