Geçtiğimiz gün, üniversitemizin Eğitim Fakültesinden Emekli Öğretim Görevlisi Zeki Ayan hocamla karşılaştım. Muhabbet ve saygılarımı sunarak bilgi birikiminden istifade etmeye çalıştım. Hocam, dilimizin matematik ile ilişkili olduğunu belirterek, Türkçe’ye ilişkin değerli bilgiler paylaştı. Bunu formüllerle aktardı. Ama benim oldum olası matematiğim kötü olduğundan bu yönde aktarım kabiliyetim zayıf olacaktır. Anladıklarımın bir kısmını paylaşmak isterim. İşte sohbetimizden bazı satırbaşları.
AZ SÖZCÜKLE ÇOK ŞEY ANLATIRIZ
Victor Hugo şiirlerini 40.000 kelime ile yazdı. Türkçeyi en zengin kullananlardan "Yaşar Kemal'in romanları 3.500 kelimeyi geçmez" görüşü çok yaygındır. Bu görüş haklıdır; zira Türkçenin Fransızcaya oranla daha az sözcük içerdiği doğrudur. Bu, Türkçenin daha yetersiz bir dil olduğu anlamına gelmez! Çünkü Türkçe az sözcük ile çok şey anlatabilen bir dildir! TÜRKÇE’NİN MATEMATİĞİ
Belçikalı dil-bilimci Johan V. Walle 1983 yılında Türkçenin matematiksel olduğunu, her harfin karşılığı bir rakama tekabül ettiğini, BEN demek için 011, SEN demek için 010, O demek için 000 demenin kafi olacağını, ama Türkçe den başka hiç-bir dilde matematik olmadığını belirtmiştir. DOĞURGAN BİR DİLİMİZ VAR
Türkçenin gücü, onun doğurgan özelliğidir. Geçenlerde henüz yedi aydır Türkçe öğrenmekte olan Tanzanyalı bir öğrencim kara tahtanın başına geldi ve beni şaşırtan şu kelimeyi yazdı: AFYONKARAHİSARLILAŞTIRAMADIKLARIMIZDAN MISINIZ? Bu ibare tek kelimeden ibaret bir cümledir. Bir yabancı için çok çok şaşırtıcı bir faklılıktır bu. Ben " İngilizcede böyle bir ifade için birkaç cümle gerekir" deyince Tanzanyalı İsa, "Ne birkaç cümle Hocam birkaç paragraf gerekir" deyiverdi.
BİRKAÇ KELİMEYE KARŞILIKTIR
“Türkçe, sondan eklemeli ve ünlü sayısı bakımından da zengin oluşu sayesinde uzun kelimeler türetmeye elverişlidir. Türkçede tek bir kelime Fransızca, Almanca gibi dillerde birkaç kelimeye denk gelmektedir. Örneğin, Dinlemektesiniz sözcüğü, Fransızcaya ‘vous etes â l'ecoute’ biçiminde, birbirinden ayrı beş biçimbirimle çevrilebilir.” 70 HARF
“muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine” kelimesi, akıllara durgunluk verebilecek cinsten. İçerisinde tamı tamına 22 tane ek bulunan bu kelime toplam 70 harften oluşuyor. Başka dilde anlatmak için çok kelimeye ve harfe ihtiyaç duyuluyor. HÜNERLİ DİL
Max Müller : “Türkçe grameri okumak bile bir zevktir. Kiplerdeki hünerli tarz, bütün çekimlerde hakim olan kıyaslılık, şekillerde baştan başa görülen bir saydamlık, dilde parıldayan insan zekâsının bu harika kudretini duyanları hayrete düşürmekten geri kalmaz” demiştir. Yayımlandığı kitabında, “Türkçenin bilimselliğini” vurgularken, “bu dili yaratan insan zekâsına sonsuz hayranlık duyduğunu” belirtmiş ve şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Yabancı kelimelerden arındığında Türkçe kadar kolay, rahat anlaşılan ve zevk verici pek az dil vardır.” ZEKİ AYAN HOCAMIN ÖNERİSİ
Türkçe’nin gücüne inanmalıyız. Türkçe’nin gücüyle donanmalıyız…Türkçe okumalıyız, düşünmeliyiz, yazmalıyız, konuşmalıyız, tartışmalıyız ve bulmaca çözmeliyiz
AZ SÖZCÜKLE ÇOK ŞEY ANLATIRIZ
Victor Hugo şiirlerini 40.000 kelime ile yazdı. Türkçeyi en zengin kullananlardan "Yaşar Kemal'in romanları 3.500 kelimeyi geçmez" görüşü çok yaygındır. Bu görüş haklıdır; zira Türkçenin Fransızcaya oranla daha az sözcük içerdiği doğrudur. Bu, Türkçenin daha yetersiz bir dil olduğu anlamına gelmez! Çünkü Türkçe az sözcük ile çok şey anlatabilen bir dildir! TÜRKÇE’NİN MATEMATİĞİ
Belçikalı dil-bilimci Johan V. Walle 1983 yılında Türkçenin matematiksel olduğunu, her harfin karşılığı bir rakama tekabül ettiğini, BEN demek için 011, SEN demek için 010, O demek için 000 demenin kafi olacağını, ama Türkçe den başka hiç-bir dilde matematik olmadığını belirtmiştir. DOĞURGAN BİR DİLİMİZ VAR
Türkçenin gücü, onun doğurgan özelliğidir. Geçenlerde henüz yedi aydır Türkçe öğrenmekte olan Tanzanyalı bir öğrencim kara tahtanın başına geldi ve beni şaşırtan şu kelimeyi yazdı: AFYONKARAHİSARLILAŞTIRAMADIKLARIMIZDAN MISINIZ? Bu ibare tek kelimeden ibaret bir cümledir. Bir yabancı için çok çok şaşırtıcı bir faklılıktır bu. Ben " İngilizcede böyle bir ifade için birkaç cümle gerekir" deyince Tanzanyalı İsa, "Ne birkaç cümle Hocam birkaç paragraf gerekir" deyiverdi.
BİRKAÇ KELİMEYE KARŞILIKTIR
“Türkçe, sondan eklemeli ve ünlü sayısı bakımından da zengin oluşu sayesinde uzun kelimeler türetmeye elverişlidir. Türkçede tek bir kelime Fransızca, Almanca gibi dillerde birkaç kelimeye denk gelmektedir. Örneğin, Dinlemektesiniz sözcüğü, Fransızcaya ‘vous etes â l'ecoute’ biçiminde, birbirinden ayrı beş biçimbirimle çevrilebilir.” 70 HARF
“muvaffakiyetsizleştiricileştiriveremeyebileceklerimizdenmişsinizcesine” kelimesi, akıllara durgunluk verebilecek cinsten. İçerisinde tamı tamına 22 tane ek bulunan bu kelime toplam 70 harften oluşuyor. Başka dilde anlatmak için çok kelimeye ve harfe ihtiyaç duyuluyor. HÜNERLİ DİL
Max Müller : “Türkçe grameri okumak bile bir zevktir. Kiplerdeki hünerli tarz, bütün çekimlerde hakim olan kıyaslılık, şekillerde baştan başa görülen bir saydamlık, dilde parıldayan insan zekâsının bu harika kudretini duyanları hayrete düşürmekten geri kalmaz” demiştir. Yayımlandığı kitabında, “Türkçenin bilimselliğini” vurgularken, “bu dili yaratan insan zekâsına sonsuz hayranlık duyduğunu” belirtmiş ve şu değerlendirmeyi yapmıştı: “Yabancı kelimelerden arındığında Türkçe kadar kolay, rahat anlaşılan ve zevk verici pek az dil vardır.” ZEKİ AYAN HOCAMIN ÖNERİSİ
Türkçe’nin gücüne inanmalıyız. Türkçe’nin gücüyle donanmalıyız…Türkçe okumalıyız, düşünmeliyiz, yazmalıyız, konuşmalıyız, tartışmalıyız ve bulmaca çözmeliyiz
