(Eşlerin, Ailenin ya da Birden Fazla Kişinin Birlikte Kaldığı Konutlarda)
SORU 1: Konut Dokunulmazlığı Suçu Nasıl Oluşur? Korunan Hukuki Menfaat Nedir?
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun maddi unsuru, failin, hak sahibinin rızasına aykırı olarak konutuna veya konutun eklentilerine (veya işyeri veya eklentilerine) girmesi veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmamasıdır. Konut dokunulmazlığının ihlal suçunda korunan hukuki menfaat, kişinin huzurlu, güvenli ve sakin bir ortamda dilediği gibi hareket etme ve/veya yaşama özgürlüğünün korunmasıdır. Yani, Kanun koyucu, konut dokunulmazlığını ihlal fiilini suç sayarken konutu değil, bir yeri konut olarak edinmiş olan kimsenin hürriyetini korumaktadır.
SORU 2: Bir Kişinin Konuta Rızaya Aykırı Olarak Girmesi Eylemi Ne Şekilde Söz Konusu Olur?
Konuta hangi şekilde veya nerelerden girildiğinin suçun oluşması bakımından bir önemi yoktur. Pencereden, bacadan, tünel kazmak veya normal giriş yollarını kullanmak suretiyle konuta girilmiş olabilir. Önemli olan konuta, hak sahibinin rızası dışında girilmiş olmasıdır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2018 tarihli kararında ise, konuta girmeksizin yapılan saldırılar (pencereden içeri bakılması, sürekli telefonla aranılması, dışarıdan konuta bir şey fırlatılması gibi) başka suçlara yol açsa da konut dokunulmazlığını ihlal suçunu oluşturmamaktadır.
SORU 3: Bir Kişinin Rıza ile Girilen Konuttan Ayrılmaması- Çıkmaması Eylemi Ne Şekilde Söz Konusu Olur?
“Çıkmamak” fiilinin meydana gelmesi, hak sahibinin söz, hareket ve tavırlarıyla kendisini çıkmaya davet etmesine rağmen, failin rıza ile girilen yerden ayrılmamasını ifade etmektedir.
TCK m. 116’ya göre, “girmek” ve “çıkmamak” fiillerinin hak sahibinin rızasına aykırı olarak gerçekleşmesi gerekir.
SORU 4: Rıza Açıklama Hakkına Kim Sahiptir?
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunda kanunun koruduğu hukuki değer, mülkiyet ya da başka bir ayni hak olmayıp, konutta oturan kişilerin ferdi hürriyeti, huzur ve sükûnu, güvenlik hissi olduğundan kural olarak, hukuka uygun bir şekilde konutta oturan kişi bu hakkın sahibidir. Örneğin, kiraya verilen evin maliki, kiracı aleyhine bu suçu işleyebilir. Konutun tek kimse tarafından kullanılması halinde, rızayı açıklamaya yetkili kimsenin tespitinde zorluk yoktur. Ancak konutu birden fazla kimsenin paylaşması halinde hak sahibinin tespit edilmesi gerekmektedir.
SORU 5: Evlilik Birliği Ya Da Başka Bir Nedenle Birden Fazla Kişinin Birlikte Kaldığı Konutlarda Rıza Açıklama Hakkına Kimler Sahip Olacaktır?
Konutta kalan her bir kişi rıza açıklama yetkisine sahiptir. Ancak evli taraflar ve birden fazla kişinin birlikte kaldığı durumlar için ayrıca şu hüküm getirilmiştir. TCK m. 116/3’e göre; “evlilik birliğinde aile bireylerinden veya konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.”
SORU 6: Rıza Açıklamasının Meşru Bir Amaca Yönelik Olması İfadesinden Ne Anlamamız Gerekir?
Meşru amacın, diğer hak sahipleri tarafından kabul edilebilir, rıza gösterilebilir; hukuki açıdan korunabilir şeklinde anlaşılması gerekir. Bu bakımından örneğin, konuttaki teknik bir arızanın tamiri için, diğerinin bilgisi olmaksızın, eşlerden birinin tamircinin konuta girmesine rıza göstermesi halinde, bu rıza geçerli bir rıza olarak kabul edilmelidir. Buna karşılık, eşlerden birinin bir başkasını cinsel ilişkide bulunmak üzere konuta kabul etmesi durumunda, bu kişinin konuta girmesine gösterilen rızanın, geçerli bir rıza olarak kabul edilmesi olanaksızdır ve bu durumda diğer eşe karşı işlenmiş konut dokunulmazlığını ihlal suçu söz konusudur.
SORU 7: Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Kimler Fail Sıfatında Olamaz?
Aile fertleri birlikte bir konutta yaşıyorlarsa, bu konutta birbirlerine karşı bu suçun faili olamazlar. Aile bireyi ancak aile ile beraber yaşama hakkını kaybetmiş ise bu suçu işleyebilir. Eşler de birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler. Çünkü ortak konuta girme konusunda hak sahibidirler. Ancak haklarında ayrılık kararı verilmiş ise şayet, böyle bir durumda eşlerden birisi diğeri aleyhine söz konusu suçu işleyebilir. Aralarında resmi bir evlilik olmadan veya dini nikâhla birlikte yaşayan çiftlerin her biri, birlikte yaşadıkları sürece, ortak oturdukları konut yönünden, birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler.
Konut Dokunulmazlığının İhlaline Neden Olan Bazı Hareketler
• Eğer rıza, konutun bir kısmına girmek bakımından verilmişse, bunun dışına çıkılarak konutun başka bölümlerine girilmesi durumunda konut dokunulmazlığının ihlali suçu oluşmuş olacaktır. Örneğin, ders çalışmak için arkadaşının evine giden kişinin, arkadaşının rızası olmaksızın yatak odasına girmesi durumunda söz konusu suç oluşacaktır.,
• Konuta girmek konusunda rıza açıklayan kişinin buna yetkili olması gerektiğini belirtmiştik. Buna göre, ailenin yanına misafir olarak gelmiş bulunan kimse, eve başka bir şahsı alma bakımından rıza açıklamaya yetkili değildir. Benzer şekilde hizmetçinin davetiyle eve giren kişinin, hizmetçinin hak sahibi sayılamayacağından rızasına itibar edilemeyeceği gerekçesiyle konut dokunulmazlığını ihlal suçu işlenmiş olacaktır.
Av. Ezgi Engin
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunun maddi unsuru, failin, hak sahibinin rızasına aykırı olarak konutuna veya konutun eklentilerine (veya işyeri veya eklentilerine) girmesi veya rıza ile girdikten sonra buradan çıkmamasıdır. Konut dokunulmazlığının ihlal suçunda korunan hukuki menfaat, kişinin huzurlu, güvenli ve sakin bir ortamda dilediği gibi hareket etme ve/veya yaşama özgürlüğünün korunmasıdır. Yani, Kanun koyucu, konut dokunulmazlığını ihlal fiilini suç sayarken konutu değil, bir yeri konut olarak edinmiş olan kimsenin hürriyetini korumaktadır.
SORU 2: Bir Kişinin Konuta Rızaya Aykırı Olarak Girmesi Eylemi Ne Şekilde Söz Konusu Olur?
Konuta hangi şekilde veya nerelerden girildiğinin suçun oluşması bakımından bir önemi yoktur. Pencereden, bacadan, tünel kazmak veya normal giriş yollarını kullanmak suretiyle konuta girilmiş olabilir. Önemli olan konuta, hak sahibinin rızası dışında girilmiş olmasıdır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2018 tarihli kararında ise, konuta girmeksizin yapılan saldırılar (pencereden içeri bakılması, sürekli telefonla aranılması, dışarıdan konuta bir şey fırlatılması gibi) başka suçlara yol açsa da konut dokunulmazlığını ihlal suçunu oluşturmamaktadır.
SORU 3: Bir Kişinin Rıza ile Girilen Konuttan Ayrılmaması- Çıkmaması Eylemi Ne Şekilde Söz Konusu Olur?
“Çıkmamak” fiilinin meydana gelmesi, hak sahibinin söz, hareket ve tavırlarıyla kendisini çıkmaya davet etmesine rağmen, failin rıza ile girilen yerden ayrılmamasını ifade etmektedir.
TCK m. 116’ya göre, “girmek” ve “çıkmamak” fiillerinin hak sahibinin rızasına aykırı olarak gerçekleşmesi gerekir.
SORU 4: Rıza Açıklama Hakkına Kim Sahiptir?
Konut dokunulmazlığını ihlal suçunda kanunun koruduğu hukuki değer, mülkiyet ya da başka bir ayni hak olmayıp, konutta oturan kişilerin ferdi hürriyeti, huzur ve sükûnu, güvenlik hissi olduğundan kural olarak, hukuka uygun bir şekilde konutta oturan kişi bu hakkın sahibidir. Örneğin, kiraya verilen evin maliki, kiracı aleyhine bu suçu işleyebilir. Konutun tek kimse tarafından kullanılması halinde, rızayı açıklamaya yetkili kimsenin tespitinde zorluk yoktur. Ancak konutu birden fazla kimsenin paylaşması halinde hak sahibinin tespit edilmesi gerekmektedir.
SORU 5: Evlilik Birliği Ya Da Başka Bir Nedenle Birden Fazla Kişinin Birlikte Kaldığı Konutlarda Rıza Açıklama Hakkına Kimler Sahip Olacaktır?
Konutta kalan her bir kişi rıza açıklama yetkisine sahiptir. Ancak evli taraflar ve birden fazla kişinin birlikte kaldığı durumlar için ayrıca şu hüküm getirilmiştir. TCK m. 116/3’e göre; “evlilik birliğinde aile bireylerinden veya konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkra hükmü uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.”
SORU 6: Rıza Açıklamasının Meşru Bir Amaca Yönelik Olması İfadesinden Ne Anlamamız Gerekir?
Meşru amacın, diğer hak sahipleri tarafından kabul edilebilir, rıza gösterilebilir; hukuki açıdan korunabilir şeklinde anlaşılması gerekir. Bu bakımından örneğin, konuttaki teknik bir arızanın tamiri için, diğerinin bilgisi olmaksızın, eşlerden birinin tamircinin konuta girmesine rıza göstermesi halinde, bu rıza geçerli bir rıza olarak kabul edilmelidir. Buna karşılık, eşlerden birinin bir başkasını cinsel ilişkide bulunmak üzere konuta kabul etmesi durumunda, bu kişinin konuta girmesine gösterilen rızanın, geçerli bir rıza olarak kabul edilmesi olanaksızdır ve bu durumda diğer eşe karşı işlenmiş konut dokunulmazlığını ihlal suçu söz konusudur.
SORU 7: Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçunda Kimler Fail Sıfatında Olamaz?
Aile fertleri birlikte bir konutta yaşıyorlarsa, bu konutta birbirlerine karşı bu suçun faili olamazlar. Aile bireyi ancak aile ile beraber yaşama hakkını kaybetmiş ise bu suçu işleyebilir. Eşler de birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler. Çünkü ortak konuta girme konusunda hak sahibidirler. Ancak haklarında ayrılık kararı verilmiş ise şayet, böyle bir durumda eşlerden birisi diğeri aleyhine söz konusu suçu işleyebilir. Aralarında resmi bir evlilik olmadan veya dini nikâhla birlikte yaşayan çiftlerin her biri, birlikte yaşadıkları sürece, ortak oturdukları konut yönünden, birbirlerine karşı bu suçu işleyemezler.
Konut Dokunulmazlığının İhlaline Neden Olan Bazı Hareketler
• Eğer rıza, konutun bir kısmına girmek bakımından verilmişse, bunun dışına çıkılarak konutun başka bölümlerine girilmesi durumunda konut dokunulmazlığının ihlali suçu oluşmuş olacaktır. Örneğin, ders çalışmak için arkadaşının evine giden kişinin, arkadaşının rızası olmaksızın yatak odasına girmesi durumunda söz konusu suç oluşacaktır.,
• Konuta girmek konusunda rıza açıklayan kişinin buna yetkili olması gerektiğini belirtmiştik. Buna göre, ailenin yanına misafir olarak gelmiş bulunan kimse, eve başka bir şahsı alma bakımından rıza açıklamaya yetkili değildir. Benzer şekilde hizmetçinin davetiyle eve giren kişinin, hizmetçinin hak sahibi sayılamayacağından rızasına itibar edilemeyeceği gerekçesiyle konut dokunulmazlığını ihlal suçu işlenmiş olacaktır.
Av. Ezgi Engin
