Miras payının devri

Kanun koyucu miras payının devrini, mirasın açılmasından sonra ve önce ayrımını yaparak incelemiştir. Miras payının devri sözleşmesinin, yapıldığı zamana göre ayrıma tutulmasının nedeni ise devir sözleşmesinin, kuruluşu, hüküm ve sonuçları açısından farklılık göstermesidir. Miras bırakan sağ iken, mirasçısı tarafından yapılan miras hakkının devri sözleşmesi, mirasın açılmasından önce yapılan miras hakkı devri sözleşmesi olup TMK. m. 678’de düzenlenmiştir. Burada mirasçı ileride doğması muhtemel mirasçılık hakkını devretmektedir. Miras bırakanın ölümünden sonra, mirasçılar arasında elbirliği halinde hak sahipliği devam ederken, mirasçılardan birinin miras payını devretmesi, mirasın açılmasından sonra fakat paylaşmadan önce yapılan miras payı devri sözleşmesidir. Bu ise TMK. m. 677’de düzenlenmiştir. İster mirasın açılmasından sonra olsun ister önce olsun, miras payının devrinin bir diğer mirasçıya ya da üçüncü bir kişiye yapılması mümkündür. Terekedeki bütün miras payının devri de şart değildir. Mirasçı dilerse terekenin bir kısmı üzerindeki miras payını devredebilir. Ayrıca belli bir maldaki miras payının bir kısmı da devir sözleşmesine konu olabilir. Devir sözleşmeleri, ivazlı ya da ivazsız yapılabilir. Devrin terekenin tamamında ya da bir kısmında yapılabilmesinin bir istisnası vardır. Bu da, miras bırakanın belirli mal bırakma vasiyeti için miras payını devreden mirasçıyı vasiyeti lehtarı ataması durumudur. Bu durumda devreden, vasiyet konusu belirli mal dışındaki miras payını devredebilir. Ancak bunun sözleşmede aksi kararlaştırılabilir.
SORU 1: Miras Payının Diğer Mirasçılara Devri ve Koşulları Nedir?
Pay sahibi olan mirasçılardan birinin kendi miras payını, iştirak durumu bozulmadan diğer pay sahibine ya da sahiplerine bedel karşılığında ya da bedelsiz olarak devretmesidir. Miras payının devrinin birtakım koşulları bulunmaktadır.
• Miras payının devri ancak miras açıldıktan sonra ve mirasın paylaştırılmasından önce yapılabilir. Miras; miras bırakanın ölümüyle açılır ve miras paylaşılana kadarki bu süreçte tüm mirasçılar miras üzerinde elbirliği ile maliktir. Miras payı ancak bu iki süre zarfı arasında ve mirasçı sıfatında olan devredilebilir.
• Miras bırakanın birden fazla mirasçısının bulunması gerekir. Sadece bir mirasçı varsa terekenin tümü bu mirasçıya kalacaktır, dolayısıyla miras ortaklığı ve mirasın paylaşılması da söz konusu olmayacaktır.
• Miras payını devri sözleşmesi yazılı şekil şartına tabidir. Mirasçı, kendi payını başka bir mirasçıya devredecek olursa buna ilişkin sözleşme adi yazılı şekil şartına tabi olup tarafların imzasının bulunması yeterlidir. Miras payının bedelsiz olarak devredilmesi durumunda yalnızca devredenin imzasının bulunması yeterli olacaktır.
SORU 2: Miras Payının 3. Kişiye Devri ve Koşulları Nedir?
Miras payının devri sözleşmesinin 3.kişiyle yapılması halinde devir sözleşmesi noterde düzenleme şeklinde yapılmalıdır (TMK. m. 677/f. II) Bir sözleşmenin miras payının devri sözleşmesi olup olmadığı; tarafların gerçek amaçları araştırılarak, yorum yoluyla tespit edilmelidir.
SORU 3: Miras Payının Devredilmesinin Hüküm ve Sonuçları Nedir?
a) Miras Payının Diğer Bir Mirasçıya Devredilmesi Halinde
Miras payının devreden mirasçı, miras ortaklığından çıkar ve artık mirasın paylaşılmasına katılamaz. Onun yerini devralan mirasçı alır. Böylece miras payını devralanın payı, diğer mirasçının devrettiği oranda artar. Miras payının tamamının devri söz konusu olduğunda, devir sözleşmesinin içeriğine göre, devralan mirasçının miras payı artar ve devraldığı miras payı için de miras ortaklığına dâhil olur. Miras payını devralan mirasçı, devraldığı paya ilişkin koruma önlemleri isteyebileceği gibi, tenkis, istihkak, denkleştirme ve paylaştırma davalarını da açabilir.
b) Miras Payının Üçüncü Bir Kişiye Devredilmesi Halinde
Miras payının mirasçı sıfatına sahip olmayan üçüncü bir kişiye devri TMK. m. 677/f. II’de düzenlenmiştir. Buna göre, sözleşme üçüncü kişiye paylaşmaya katılma yetkisi vermez. Üçüncü kişi sözleşme ile ancak paylaşma sonunda ya da miras ortaklığının paylı mülkiyete çevrilmesi durumunda mirasçıya özgülenen payın kendisine verilmesini isteme hakkı elde eder. Sadece miras payını devralan kişi, şahsi bir alacak hakkına sahip olur ve sözleşme ile bunun aksinin de kararlaştırılması mümkün değildir.
Miras Payının Devri söz konusu olduğunda payını devreden mirasçı açısından miras bırakanın alacaklılarına karşı da sorumlu olduğu da görülür. Bu sorumluluk miras bırakanın tereke borçlarından beş yıl süreyle müteselsilen sorumlu olmasıdır. Payın devredildiği 3. Kişinin sorumluluğu ise devir alınan kısım için 2 yıl süreyle devreden mirasçıyla sorumlu kabul edilmesidir.
Av. Ezgi ENGİN