Mükemmeliyetçilik

Mükemmeliyetçilik, her şeyin kusursuz olmasını istemek ve kusursuz olmaya çalışmak olarak tanımlanabilir. Mükemmeliyetçi kişi kendisi için aşırı yüksek hedefler koyar ve ulaşılması güç olan bu hedeflere ulaşmakta yoğun endişe duyar. Hedefe ulaşma sürecinde hiçbir şekilde hata yapmaması gerektiğine inandığından karşılaşılan her küçük bir engelde kendisini en kötü şekilde eleştirmeye meyillidir. Mükemmeliyetçi kişiler çoğunlukla “Bu işten tam puanalmalıyım.Alamazsam ben yetersizim ve başarısız biriyim.”, “Ne yaparsam yapayım yeterince iyi değilim”, “Eğer hata yaparsam kusurluyum demektir.” gibi olumsuz düşüncelere sahip oldukları için kendilerinden ve yaptıklarından sürekli kuşku duyup, kaygı içinde yaşarlar.Davranışlarının ve kendilerinden beklentilerinin abartılı olduğunun farkında değildir. Kendilerine hata payı bırakmamalarından dolayı üstlerine ayrı bir yük alır. Bu durum zamanla yıpranmalarına neden olur ve kendilerine zarar verdiklerini farkına varmazlar. Mükemmeliyetçilikten dolayı kişilerde depresyon, kaygı, saplantı, uyku ve yeme bozukluğu, baş ağrısı hatta ileri düzeylerde intihar düşünceleri sıklıkla görülmektedir.
Mükemmeliyetçiliğe yönelik bazı inanç ve özellikler şu şekilde genellenebilir:
• Yapılan herhangi bir iş eğer mükemmel değilse bir anlamı yoktur.Performansları tam anlamıyla kusursuz değilse kendini başarısız olarak değerlendir.Başarısız olduğunda performansının değil, kendisinin kötü olduğuna inanır ve kendisinden utanç duyar.
• Hatayı ve başarısızlığı kesinlikle kabul etmez.
• Kişinin hata yaptığında kendisine aşırı yüklenir. Başarısızlık korkusu vardır. En ufak engelde yoğun suçluluk, utanç, kaygı, yetersizlik duyguları yaşayabilir.Özgüveni ve özsaygısı azalabilir.
• Olumsuzlukları büyüterek yalnızca olumsuz ayrıntılara odaklanır. Bu süreçteki olumlu olayları dikkate almayıp, onları yok sayar
• Sürekli baskı ve stres altında hisseder.Yapılan eleştirileri genellikle kişisel saldırı olarak algılar ve çok tepkisel davranır.
• “Sevilmem için hiç hata yapmamam gerekir”, “İnsan bir işi iyi yapamıyorsa hiç yapmasın daha iyi”,” Bir işte tamamen başarısız olmak ile yarı yarıya başarısız olmak arasında bir fark yoktur” gibi çok katı inançları ve inançları vardır.
• En iyiye odaklanma nedeniyle işleri zamanında bitirme sorunu yaşar. Planlama ve düzenleme konusunda her şeyin ince ayrıntısı kadar düşünecek kadar takıntılı düzeydedir.
• Devamlı olarak yaptığı işin yeterli olmadığından şüphe duyması, başarılarından tatmin olmaması ve her yaptığı işte hata bulmaya çalışması.
• “Ya hep ya hiç” şeklinde düşündüklerinden başarısız olacağını düşündüğü durumlardan olabildiğince kaçınırlar.

Uzm. Klinik Psikolog Duygu Engin
www.psikologduyguengin.com