Tedbirleri bırakınca hastalıklar serbest kaldı
Son günlerde acillere ve aile sağlık merkezlerine başvuran hasta sayısında bir artış yaşandığı görüldü. Toplumun her kesiminden vatandaşlar, olası bir solunum yolları salgınıyla karşı karşıya kaldı. Dolaşımda olan virüslerden dolayı enfekte olan kişilerin, semptomları grip veya nezle gibi görülse de kimi hastalar rahatsızlığı biraz daha ağır geçiriyor. Çanakkale Tabip Odası Başkanı Ayşe Güneş, hepimizin karşı karşıya kaldığı salgını değerlendirerek, bilgi verdi. Güneş, korona virüsü sürecinde toplumda uygulanan maske, dezenfektan kullanımı gibi önlemlerin ortadan kalkması ve kış mevsimine girilmesi nedeniyle hastalıkların tırmanışa geçtiğini aktardı.
Şu anda dolaşımda olduğu tahmin edilen virüslerin Covid-19, grip, nezle ve 5 yaş altı çocuklarda ciddi solunum sıkıntısına neden olan RSV virüsleri olduğunu ifade eden Güneş, ”Kanada’da çocukların gribe bağlı hastane yatışları, geçmiş yılların 20 katı olduğu Avrupa'da RSV enfeksiyonları zirve yapmış durumda olduğu bildirilmiştir. Bizim ülkemizde ise öğrencilerin, öğretmenlerin hastalanması nedeniyle sınıflar boşalırken, aciller, ASM'ler hasta yükünün artışını bariz şekilde hissederken yetkililer tarafından mevsim normallerinde seyrettiği yatışların artmadığı yönünde açıklamalar yapılıyor. Ciddi hastalık nedeniyle yatışı yapılanlar dışında topluma yönelik etken araştırması yapılıp yapılmadığını bilemiyoruz.
SALGINDAN KORUNMA BİREYSEL UYARILARLA SINIRLI
Maskenin ortadan kalkması, kalabalık ortamlara girme, kişisel hijyen, dezenfektan kullanımının azalması, hasta kişilerin izolasyonu ve takibi gibi pandemi önlemlerinin bir anda ortadan kaldırılması ile mevsimsel olarak kapalı ortamlarda daha fazla bulunmamız nedeniyle bu hastalıklarla daha sık karşılaşmaya başladık. Salgının yükselişte olduğu dönemde topluma yönelik uyarılar bireysel önlemlerle sınırlanmış durumda. Ancak aynı anda başta çocuklar olmak üzere geniş bir kitlenin etkilendiğini görüyoruz. Solunum yolu virüsleri altta yatan Astım, KOAH, DM, Kalp Hastalıkları, Kanser ve İmmün sistemi baskılandığı hastalarda ek riskleri artırmaktadır. Dolayısıyla acil servislerde yaşanan yoğunluk vakalardaki etkenlerin çeşitliliği, sıklığı ve yayılma hızı ile ilişkili olabilir” dedi.
TRİYAJ UYGULAMASI
Güneş ayrıca hastaların acil servise başvurması sonrasında öncelik belirleme işlemi olarak tanımlanan triyaj ve hastaların öncelik sıralamasına göre, kırmızı, sarı veya yeşil renklere ayrılan farklı tedavi alanlarına yönlendirilmesini içeren uygulamayı değerlendirdi. Triyaj uygulamasında 3 renk kullanılmaktadır. Yeşil alan; ayakta başvuran ve durumu itibari ile ayakta tedavisi mümkün olan basit sağlık durumlarını ifade eder. Sarı alan; hayati tehdit barındıran orta ve uzamış dönem belirtileri olan durumları ifade eder. Kırmızı alan; Hayati önem taşıyan ve acil olarak eş zamanlı tedavi gerektiren durumlardır. Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanesi’nin acil servis bölümünde de önceden bir arada olan renk alanları, geçtiğimiz süre zarfında tamamen farklı alanlara ayrıldı. Uygulamayı değerlendiren Güneş, şu ifadeleri kullandı: “Acil servislere yönelik 13 Eylül 2022 tarihinde Resmi gazetede yayımlanan tebliğin sahada uygulanması daha önce de defaten söylediğimiz sağlıkta dönüşümün popülist, günübirlik, bilimsel olmayan, toplumun gerçek sağlık ihtiyaçlarına yönelik değil bu çökmüş sistemi ayakta tutma ihtiyacından icat edilmiş uygulamalardan biridir. Basamaklı bir sağlık sistemi olmaması ve koruyucu sağlık hizmetlerinin geri plana atılması ile şişen 2. ve 3. basamak hastaneler felç olmuş durumda. Ek randevu, yedek randevu gibi liyakatsiz çözümlerle bu sistemin taşan yerlerine yama yapılmaktadır. Tıpkı yamalar gibi bu uygulamanın da dikiş tutmasını beklemiyoruz. Çünkü bulunan her sözüm ona çözüm ile yeni yeni sorunlar doğuyor. ACİL SERVİSLERDE ACİL HASTALARA BAKILIR
Acillerde adı üzerinde acil hastalara bakılır. Acil servisler gündüz işlerinden fırsat bulamayıp akşamüzeri işini daha hızlı halletmek, randevu alamadığı için kestirme yollardan muayene olmak, istirahat raporu almak, ilaç yazdırmak, üst solunum yolu enfeksiyonları gibi acil müdahale gerektirmeyen durumlar için poliklinik hizmeti sunmak amacıyla kullanılamaz. Kendimizin veya sevdiklerimizin başına gelebilecek en hayati durumlarda, tehlikeli olaylarda, ölüm riski barındıran hastalıklarda, kaza, zehirlenme durumlarında kısacası ölüm veya sakat kalma riskinin arttığı durumlar için vardır. Eğer Acil servisler amacı dışında kullanılırsa ve ayaküstü muayene polikliniği gibi canı isteyenin geldiği kalabalık mekânlara dönüşürse ortaya çıkacak kargaşada asıl ve en önemli acil hastalara yeterli hizmet sunulamaması gibi bir felakete yol açabilir. Acil hizmet alanları yeşil, kırmızı, sarı olarak ayrılmış olsa bile başvuran tüm hastaların aciliyetine göre tasnifi için aynı triyajdan geçmek ve beklemek durumundadır. Dolayısıyla ile hayati önem taşıyan hastalar dışında acilleri hastalar açısından 7 /24 açık poliklinik hizmeti sunan cazibe merkezi haline getirilmemesi lazım. Şiddetin en sık görüldüğü alan olan Acil servislerde hasta sayısının artması demek şiddet riskinin de bir o kadar artması demektir. DÜZENLEMEDE YEŞİL ALAN TANIMI YOK
Türk Tabipleri Birliği (TTB), Sağlık Bakanlığı tarafından 13 Eylül 2022 günü Resmî Gazete’de yayımlanan Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ’in iptali için Danıştay’a dava açtı. Tebliğin 4. maddesinin 1. fıkrasında acil servis hizmetlerine ilişkin yapılan değişikliklerin tıp biliminin gerekleri ile uyumlu olmadığı belirtilen dava dilekçesinde ‘Acil tıp esas olarak diğer poliklinik hizmetlerinin 24 saat sürdürülebildiği, yataklı tedavi uygulanan bir birim ve tıpta uzmanlık branşı ve sağlık hizmeti değildir’ denildi. Triyaj uygulamasına ilişkin düzenlemede ‘yeşil alan’ tanımı bulunmadığına da dikkat çekilen dilekçede, ’Dayanak mevzuatta ve kendi içinde tanımına, amacına yer verilmemiş ve esas olarak düzenlemenin konusu olan acil sağlık hizmetleri kapsamında da yer almayan bir uygulama Tebliğin ekinde yer almaktadır’ ifadelerine yer verildi. Dilekçede hukuka aykırılık teşkil eden maddeler şöyle sıralandı: Acil servisin poliklinik hizmeti de sunulan alan olarak tanımlanması üst hukuk kurallarına ve tıp biliminin gereklerine aykırıdır. Acil servis hizmetlerinin kimler tarafından verileceğine dair hükümdeki belirsizlik hukuka aykırıdır. Triyaj uygulamasına dair tanım tıp biliminin gereklerine aykırıdır. Yeşil alan tanımı üst hukuk kurallarına ve tıp biliminin gereklerine aykırıdır. Acil nöbetlerine ilişkin düzenlemenin belirsizliği hukuka aykırıdır. Acil nöbetlerine dâhil edilen hekimlerin dinlenme haklarının korunmaması hukuka aykırıdır. Yan dal uzmanı hekimlerin acil nöbetlerine dâhil edilme ölçütlerindeki belirsizlik hukuka aykırıdır. İl içinde diğer kurumlarda görevlendirme yapılmasına dair hükümdeki belirsizlik hukuka aykırıdır. İcap nöbetlerine getirilen ‘sonuç zorunluluğu’ tıp biliminin gereklerine ve hukuka aykırıdır. İcap nöbetleri için getirilen telefon görüşmelerinin kayıt altına alınma uygulaması kişisel verilerin korunması mevzuatına ve iletişimin gizliliği ilkesine aykırıdır.”
Şu anda dolaşımda olduğu tahmin edilen virüslerin Covid-19, grip, nezle ve 5 yaş altı çocuklarda ciddi solunum sıkıntısına neden olan RSV virüsleri olduğunu ifade eden Güneş, ”Kanada’da çocukların gribe bağlı hastane yatışları, geçmiş yılların 20 katı olduğu Avrupa'da RSV enfeksiyonları zirve yapmış durumda olduğu bildirilmiştir. Bizim ülkemizde ise öğrencilerin, öğretmenlerin hastalanması nedeniyle sınıflar boşalırken, aciller, ASM'ler hasta yükünün artışını bariz şekilde hissederken yetkililer tarafından mevsim normallerinde seyrettiği yatışların artmadığı yönünde açıklamalar yapılıyor. Ciddi hastalık nedeniyle yatışı yapılanlar dışında topluma yönelik etken araştırması yapılıp yapılmadığını bilemiyoruz.
SALGINDAN KORUNMA BİREYSEL UYARILARLA SINIRLIMaskenin ortadan kalkması, kalabalık ortamlara girme, kişisel hijyen, dezenfektan kullanımının azalması, hasta kişilerin izolasyonu ve takibi gibi pandemi önlemlerinin bir anda ortadan kaldırılması ile mevsimsel olarak kapalı ortamlarda daha fazla bulunmamız nedeniyle bu hastalıklarla daha sık karşılaşmaya başladık. Salgının yükselişte olduğu dönemde topluma yönelik uyarılar bireysel önlemlerle sınırlanmış durumda. Ancak aynı anda başta çocuklar olmak üzere geniş bir kitlenin etkilendiğini görüyoruz. Solunum yolu virüsleri altta yatan Astım, KOAH, DM, Kalp Hastalıkları, Kanser ve İmmün sistemi baskılandığı hastalarda ek riskleri artırmaktadır. Dolayısıyla acil servislerde yaşanan yoğunluk vakalardaki etkenlerin çeşitliliği, sıklığı ve yayılma hızı ile ilişkili olabilir” dedi.
TRİYAJ UYGULAMASIGüneş ayrıca hastaların acil servise başvurması sonrasında öncelik belirleme işlemi olarak tanımlanan triyaj ve hastaların öncelik sıralamasına göre, kırmızı, sarı veya yeşil renklere ayrılan farklı tedavi alanlarına yönlendirilmesini içeren uygulamayı değerlendirdi. Triyaj uygulamasında 3 renk kullanılmaktadır. Yeşil alan; ayakta başvuran ve durumu itibari ile ayakta tedavisi mümkün olan basit sağlık durumlarını ifade eder. Sarı alan; hayati tehdit barındıran orta ve uzamış dönem belirtileri olan durumları ifade eder. Kırmızı alan; Hayati önem taşıyan ve acil olarak eş zamanlı tedavi gerektiren durumlardır. Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanesi’nin acil servis bölümünde de önceden bir arada olan renk alanları, geçtiğimiz süre zarfında tamamen farklı alanlara ayrıldı. Uygulamayı değerlendiren Güneş, şu ifadeleri kullandı: “Acil servislere yönelik 13 Eylül 2022 tarihinde Resmi gazetede yayımlanan tebliğin sahada uygulanması daha önce de defaten söylediğimiz sağlıkta dönüşümün popülist, günübirlik, bilimsel olmayan, toplumun gerçek sağlık ihtiyaçlarına yönelik değil bu çökmüş sistemi ayakta tutma ihtiyacından icat edilmiş uygulamalardan biridir. Basamaklı bir sağlık sistemi olmaması ve koruyucu sağlık hizmetlerinin geri plana atılması ile şişen 2. ve 3. basamak hastaneler felç olmuş durumda. Ek randevu, yedek randevu gibi liyakatsiz çözümlerle bu sistemin taşan yerlerine yama yapılmaktadır. Tıpkı yamalar gibi bu uygulamanın da dikiş tutmasını beklemiyoruz. Çünkü bulunan her sözüm ona çözüm ile yeni yeni sorunlar doğuyor. ACİL SERVİSLERDE ACİL HASTALARA BAKILIR
Acillerde adı üzerinde acil hastalara bakılır. Acil servisler gündüz işlerinden fırsat bulamayıp akşamüzeri işini daha hızlı halletmek, randevu alamadığı için kestirme yollardan muayene olmak, istirahat raporu almak, ilaç yazdırmak, üst solunum yolu enfeksiyonları gibi acil müdahale gerektirmeyen durumlar için poliklinik hizmeti sunmak amacıyla kullanılamaz. Kendimizin veya sevdiklerimizin başına gelebilecek en hayati durumlarda, tehlikeli olaylarda, ölüm riski barındıran hastalıklarda, kaza, zehirlenme durumlarında kısacası ölüm veya sakat kalma riskinin arttığı durumlar için vardır. Eğer Acil servisler amacı dışında kullanılırsa ve ayaküstü muayene polikliniği gibi canı isteyenin geldiği kalabalık mekânlara dönüşürse ortaya çıkacak kargaşada asıl ve en önemli acil hastalara yeterli hizmet sunulamaması gibi bir felakete yol açabilir. Acil hizmet alanları yeşil, kırmızı, sarı olarak ayrılmış olsa bile başvuran tüm hastaların aciliyetine göre tasnifi için aynı triyajdan geçmek ve beklemek durumundadır. Dolayısıyla ile hayati önem taşıyan hastalar dışında acilleri hastalar açısından 7 /24 açık poliklinik hizmeti sunan cazibe merkezi haline getirilmemesi lazım. Şiddetin en sık görüldüğü alan olan Acil servislerde hasta sayısının artması demek şiddet riskinin de bir o kadar artması demektir. DÜZENLEMEDE YEŞİL ALAN TANIMI YOK
Türk Tabipleri Birliği (TTB), Sağlık Bakanlığı tarafından 13 Eylül 2022 günü Resmî Gazete’de yayımlanan Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ’in iptali için Danıştay’a dava açtı. Tebliğin 4. maddesinin 1. fıkrasında acil servis hizmetlerine ilişkin yapılan değişikliklerin tıp biliminin gerekleri ile uyumlu olmadığı belirtilen dava dilekçesinde ‘Acil tıp esas olarak diğer poliklinik hizmetlerinin 24 saat sürdürülebildiği, yataklı tedavi uygulanan bir birim ve tıpta uzmanlık branşı ve sağlık hizmeti değildir’ denildi. Triyaj uygulamasına ilişkin düzenlemede ‘yeşil alan’ tanımı bulunmadığına da dikkat çekilen dilekçede, ’Dayanak mevzuatta ve kendi içinde tanımına, amacına yer verilmemiş ve esas olarak düzenlemenin konusu olan acil sağlık hizmetleri kapsamında da yer almayan bir uygulama Tebliğin ekinde yer almaktadır’ ifadelerine yer verildi. Dilekçede hukuka aykırılık teşkil eden maddeler şöyle sıralandı: Acil servisin poliklinik hizmeti de sunulan alan olarak tanımlanması üst hukuk kurallarına ve tıp biliminin gereklerine aykırıdır. Acil servis hizmetlerinin kimler tarafından verileceğine dair hükümdeki belirsizlik hukuka aykırıdır. Triyaj uygulamasına dair tanım tıp biliminin gereklerine aykırıdır. Yeşil alan tanımı üst hukuk kurallarına ve tıp biliminin gereklerine aykırıdır. Acil nöbetlerine ilişkin düzenlemenin belirsizliği hukuka aykırıdır. Acil nöbetlerine dâhil edilen hekimlerin dinlenme haklarının korunmaması hukuka aykırıdır. Yan dal uzmanı hekimlerin acil nöbetlerine dâhil edilme ölçütlerindeki belirsizlik hukuka aykırıdır. İl içinde diğer kurumlarda görevlendirme yapılmasına dair hükümdeki belirsizlik hukuka aykırıdır. İcap nöbetlerine getirilen ‘sonuç zorunluluğu’ tıp biliminin gereklerine ve hukuka aykırıdır. İcap nöbetleri için getirilen telefon görüşmelerinin kayıt altına alınma uygulaması kişisel verilerin korunması mevzuatına ve iletişimin gizliliği ilkesine aykırıdır.”
