CANLININ “SAVAŞ VEYA KAÇ” TEPKİSİ
Stres organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanması ile ortaya çıkan bir durumdur. Tehdit ve zorlamalar karşısında canlı kendini korumaya yönelik bir tepki zincirini harekete geçirme özelliğine sahiptir. Bu özellik, tehlike ile karşılaşınca “ savaş veya kaç” diye adlandırılan cevabın ortaya çıkmasıdır. Bir tehlike ile yüz yüze gelen canlı başa çıkamayacağına inandığı bu tehlikeden uzaklaşmaya çalışır, başa çıkacağına inandığı tehlike ile savaşır ve böylelikle yeni duruma bir uyum sağlar. STRES BELİRTİLERİ Organizmanın tehdit karşısında olduğu stres durumunda insanlarda hem bedensel hem psikolojik düzeyde bir dizi olay meydana gelir.
Stres altında insan: Kişi bireysel bütünlüğüne yönelen tehditlere karşı özellikle zihinsel düzeyde başarılı bir mücadele vermezse, başa çıkamadığı streslerin biriken ve yoğunlaşan etkileri sonucu davranış düzeyine yansıyan bazı belirtiler şunlardır:
Stres belirtileri üç değişik biçimde ortaya çıkabilirler: fizyolojik (bedensel), psikolojik ya da davranışsal değişiklikler. Kişinin kendine özgü stres belirtilerinin farkına varması, stresin yol açacağı dengesizliğe karşı uyanık olmak ve bu dengesizliğin potansiyel nedenini anlayıp tanımlamak açısından oldukça önemlidir. A-Fiziksel Belirtiler Stresin fiziksel belirtileri şöyle sıralanabilir: - Hızlı nefes alıp verme - Ağız kuruluğu -Soğuk ve nemli eller -Sıcaklık hissi - Gergin kaslar - Hazımsızlık - İshal - Kabızlık - Nedensiz yorgunluk -Gerginlikten kaynaklanan baş ağrısı -Sinirsel tikler - Yerinde rahat oturamama
B- Psikolojik Belirtiler Psikolojik belirtiler ise - Endişelenme, -Konsantrasyon güçlüğü, -Unutkanlık, -Sinirlilik ya da kontrolsüzlük duygusu, -Kendini üzüntülü, kızgın ya da zaman baskısı altında hissetme şeklinde sıralanabilir. C- Davranışsal Belirtiler Davranışsal belirtilere örnek olarak da şunlar verilebilir: -Bir maddeye aşırı düşkünlük (alkol, ilaç ya da yemek gibi), -Uykusuzluk ya da aşırı uyuma, -Gevşeme ya da sakinleşme açısından güçlükler, -Telaşla oradan oraya koşuşturmak, -Sosyal ortamlardan kaçınma, -Huzursuzluk, kızgınlık ya da sakarlık. STRES KAYNAKLARI önemli grupta toplandığı görülmektedir. Bu gruplar:
Stres organizmanın bedensel ve ruhsal sınırlarının tehdit edilmesi ve zorlanması ile ortaya çıkan bir durumdur. Tehdit ve zorlamalar karşısında canlı kendini korumaya yönelik bir tepki zincirini harekete geçirme özelliğine sahiptir. Bu özellik, tehlike ile karşılaşınca “ savaş veya kaç” diye adlandırılan cevabın ortaya çıkmasıdır. Bir tehlike ile yüz yüze gelen canlı başa çıkamayacağına inandığı bu tehlikeden uzaklaşmaya çalışır, başa çıkacağına inandığı tehlike ile savaşır ve böylelikle yeni duruma bir uyum sağlar. STRES BELİRTİLERİ Organizmanın tehdit karşısında olduğu stres durumunda insanlarda hem bedensel hem psikolojik düzeyde bir dizi olay meydana gelir.
Stres altında insan: Kişi bireysel bütünlüğüne yönelen tehditlere karşı özellikle zihinsel düzeyde başarılı bir mücadele vermezse, başa çıkamadığı streslerin biriken ve yoğunlaşan etkileri sonucu davranış düzeyine yansıyan bazı belirtiler şunlardır:
Stres belirtileri üç değişik biçimde ortaya çıkabilirler: fizyolojik (bedensel), psikolojik ya da davranışsal değişiklikler. Kişinin kendine özgü stres belirtilerinin farkına varması, stresin yol açacağı dengesizliğe karşı uyanık olmak ve bu dengesizliğin potansiyel nedenini anlayıp tanımlamak açısından oldukça önemlidir. A-Fiziksel Belirtiler Stresin fiziksel belirtileri şöyle sıralanabilir: - Hızlı nefes alıp verme - Ağız kuruluğu -Soğuk ve nemli eller -Sıcaklık hissi - Gergin kaslar - Hazımsızlık - İshal - Kabızlık - Nedensiz yorgunluk -Gerginlikten kaynaklanan baş ağrısı -Sinirsel tikler - Yerinde rahat oturamama
B- Psikolojik Belirtiler Psikolojik belirtiler ise - Endişelenme, -Konsantrasyon güçlüğü, -Unutkanlık, -Sinirlilik ya da kontrolsüzlük duygusu, -Kendini üzüntülü, kızgın ya da zaman baskısı altında hissetme şeklinde sıralanabilir. C- Davranışsal Belirtiler Davranışsal belirtilere örnek olarak da şunlar verilebilir: -Bir maddeye aşırı düşkünlük (alkol, ilaç ya da yemek gibi), -Uykusuzluk ya da aşırı uyuma, -Gevşeme ya da sakinleşme açısından güçlükler, -Telaşla oradan oraya koşuşturmak, -Sosyal ortamlardan kaçınma, -Huzursuzluk, kızgınlık ya da sakarlık. STRES KAYNAKLARI önemli grupta toplandığı görülmektedir. Bu gruplar:
- a) günlük olaylar,
- B) yaşam olayları,
- c) spesifik yaşam durumlarıdır.
