Bugünlerde geçmişe kafa yormaya başladım. Gerçi bazı şeyleri hatırlıyorum ama bilgilerimi tazelemek istedim ve kısa bir araştırma yaptım. Biz nerden geldik ya da evren, galaksimiz ve dünya ne kadar zaman önce oluştu? İlk yıldızlar ne zaman yandı ve Samanyolu galaksisi ilk gezegenleri ne zaman doğurdu? Dünya’da hayat belirtisi kaç yıl önce başladı?
Bilimsel araştırmalara göre, (artık bilimsel araştırmalar çok ileri boyutlara ulaşmış ve doğruluk oranları çok yüksektir) 13,78 milyar yıl önce büyük patlama ve evren, 13,65 milyar yıl önce evrendeki ilk yıldızlar, 13,50 milyar yıl önce ilk süpernovalar ve patlayan ilk yıldızların ardından, yıldız kökenli kara delikler oluşuyor. 13,17 milyar yıl önce ilk süper aktif kara delikler ışık hızının yüzde 90’ı ile gaz jetleri püskürtüyor ve 12,90 milyar yıl önce yeniden iyonlaşma çağı sona eriyor.
SAMANYOLU GALAKSİSİ
Bizim de içinde bulunduğumuz Samanyolu galaksisi 12,60 milyar yıl önce oluşuyor. Yaklaşık bir buçuk milyar yıl sonra Samanyolu’nun aylası oluşuyor. Galaksiyi saran ölü yıldızlar, gaz ve toz bulutları ile küresel karanlık madde bu aylayı meydana getiriyor. Bu da galaksimizin olgunlaşmaya başladığına işaret ediyor. 11 milyar yıl önce evren soğumaya başlıyor. Uzay boşluğunda sıcaklık 13 bin 273 derecenin altına düşüyor. Yine de evren bu sırada Güneş yüzeyinin 2 katından daha sıcaktı. 8,8 milyar yıl önce Samanyolu’nun ince diskinde ilk yıldızlar oluşuyor. Bunlar galaksimizde hayata elverişli olabilecek ilk yıldızlar. Sadece kimyasal bileşim, ısı ve ışık açısından değil. Aynı zamanda galaksinin kara delik, nötron yıldızı ve süpernova kümeleri gibi radyoaktif bölgelerinden uzak oldukları için. GÜNEŞİN OLUŞUMU
Işık ve ısısıyla dünyaya hayat veren güneş 4,57 milyar yıl önce oluşuyor. Uzay zamanına göre kısa bir süre sonra ay oluşuyor. Daha sonra (4,40 milyar yıl) dünyadaki ilk okyanuslar oluşuyor. Dünya ancak 4,2 milyar yıl önce kalıcı hayata izin verecek kadar istikrarlı bir gezegen oldu. 3,9 milyar yıl önce RNA ve DNA’nın oluşuyor. Dünya’da evrim ortaya çıkıyor. Filogenetik (genetik soyağacı) başlıyor. Artık türler evrim geçirecek. Ayrıca denizde yüzerek yer değiştiren ilk mobil canlılar ortaya çıkıyor. Evrim öncesi hücrelerin organik zarı yoktu. Bunlar deniz tabanındaki alkalin menfezlerin içindeki mikroskobik taş gözeneklerde yaşamaya mahkumdu. 3,8 milyar yıl önce ilk demir yatakları 3,30 milyar yıl önce ilk dağlar, 200 milyon yıl sonra bakterilerde oksijen kullanmayan ilk fotosentez süreci ortaya çıkıyor ve canlılar 3,10 milyar yıl önce canlılar karaya çıkıyor ve sonrasında gerçek fotosentez ortaya çıkıyor. Siyanobakterilerde bugünkü oksijen tabanlı fotosentez ortaya çıkıyor. Oksijen çokhücreli canlıların ortaya çıkması için gereken karmaşık genlerin oluşması için yeterli enerjiyi sağlayacak. Oksijen olmasa çokhücreli canlılar olamazdı. OKSİJENLENME ÇAĞI
2,5 milyar yıl önce Siyanobakteriler Dünya atmosferine oksijen salmaya başladı. Kıtaların kayması kirli su ve havayı yeraltına taşıyıp 1 milyar yılda filtre ederek volkanlarla tekrar yüzeye çıkarıyor. Kıtaların kayması Dünya’nın global klima ve havalandırma sistemidir. Yoksa çevre kirliliği olmasa, hatta insan uygarlığı hiç kurulmasa bile hava 60 milyon yılda nefes alamayacak kadar kirlenirdi. 2,4 milyar yıl sonra Huronian buzullanma çağı başlıyor. Dünya’nın tümüyle buzlarla kaplandığı ilk kartopu gezegen olayı gerçekleşiyor. Atmosferde oksijen oranı sadece yüzde 1 ve 2,15 milyar yıl önce huronian global buz çağı sona eriyor. 2 milyar yıl önce ilk akritarklarda çeşitlilik artışı yaşanıyor. Akritarklar bilinen en eski organik fosillerden biridir. Çeşitlilik artışı çokhücreli canlıların yaygınlaştığını ve evrim geçirerek hızla yeni türler oluşturduğunu gösteriyor. Artık insana giden evrim süreci başlıyor. 1,9 milyar yıl önce Atmosferdeki oksijen oranı yüzde 15, bugün ise yüzde 20,95’tir; yani 1,9 milyar yıl önce havasız kalırdık. 1,85 milyar yıl önce bugünkü virüslerin ortak atası ortaya çıktı. Virüsler insan DNA’sına bulaşmış ve insanın evrimini etkilemiştir. 1,5 milyar yıl önce bitkiler ortaya çıkıyor. Plastidler ökaryot hücreleri asimile ediyor. Henüz alg düzeyindeyiz. Karada bitki yok, ağaç, çimen, çiçek vb. yok. 1,3 milyar yıl önce artık günler 17 saat uzunluğunda. Ay yeni oluştuğunda bize çok yakındı ve Ay, henüz Dünya’nın kendi çevresinde dönüşümünü yavaşlatmamıştı. Theia çarpışmasından sonra günler sadece 8 saatti. Theia’dan önce ön Dünya kendi çevresinde ne hızla dönüyordu? Günlerden önceki kadim günleri bilmiyoruz.
Bu haftalık burada noktayı koymak istiyorum. Haftaya yazının devamında daha ilginç bilgiler paylaşacağım.
(Bu yazıda Kozan Demircan’ın bilimsel araştırma yazılarından alıntılar yapılmıştır.)
Bilimsel araştırmalara göre, (artık bilimsel araştırmalar çok ileri boyutlara ulaşmış ve doğruluk oranları çok yüksektir) 13,78 milyar yıl önce büyük patlama ve evren, 13,65 milyar yıl önce evrendeki ilk yıldızlar, 13,50 milyar yıl önce ilk süpernovalar ve patlayan ilk yıldızların ardından, yıldız kökenli kara delikler oluşuyor. 13,17 milyar yıl önce ilk süper aktif kara delikler ışık hızının yüzde 90’ı ile gaz jetleri püskürtüyor ve 12,90 milyar yıl önce yeniden iyonlaşma çağı sona eriyor.
SAMANYOLU GALAKSİSİ
Bizim de içinde bulunduğumuz Samanyolu galaksisi 12,60 milyar yıl önce oluşuyor. Yaklaşık bir buçuk milyar yıl sonra Samanyolu’nun aylası oluşuyor. Galaksiyi saran ölü yıldızlar, gaz ve toz bulutları ile küresel karanlık madde bu aylayı meydana getiriyor. Bu da galaksimizin olgunlaşmaya başladığına işaret ediyor. 11 milyar yıl önce evren soğumaya başlıyor. Uzay boşluğunda sıcaklık 13 bin 273 derecenin altına düşüyor. Yine de evren bu sırada Güneş yüzeyinin 2 katından daha sıcaktı. 8,8 milyar yıl önce Samanyolu’nun ince diskinde ilk yıldızlar oluşuyor. Bunlar galaksimizde hayata elverişli olabilecek ilk yıldızlar. Sadece kimyasal bileşim, ısı ve ışık açısından değil. Aynı zamanda galaksinin kara delik, nötron yıldızı ve süpernova kümeleri gibi radyoaktif bölgelerinden uzak oldukları için. GÜNEŞİN OLUŞUMU
Işık ve ısısıyla dünyaya hayat veren güneş 4,57 milyar yıl önce oluşuyor. Uzay zamanına göre kısa bir süre sonra ay oluşuyor. Daha sonra (4,40 milyar yıl) dünyadaki ilk okyanuslar oluşuyor. Dünya ancak 4,2 milyar yıl önce kalıcı hayata izin verecek kadar istikrarlı bir gezegen oldu. 3,9 milyar yıl önce RNA ve DNA’nın oluşuyor. Dünya’da evrim ortaya çıkıyor. Filogenetik (genetik soyağacı) başlıyor. Artık türler evrim geçirecek. Ayrıca denizde yüzerek yer değiştiren ilk mobil canlılar ortaya çıkıyor. Evrim öncesi hücrelerin organik zarı yoktu. Bunlar deniz tabanındaki alkalin menfezlerin içindeki mikroskobik taş gözeneklerde yaşamaya mahkumdu. 3,8 milyar yıl önce ilk demir yatakları 3,30 milyar yıl önce ilk dağlar, 200 milyon yıl sonra bakterilerde oksijen kullanmayan ilk fotosentez süreci ortaya çıkıyor ve canlılar 3,10 milyar yıl önce canlılar karaya çıkıyor ve sonrasında gerçek fotosentez ortaya çıkıyor. Siyanobakterilerde bugünkü oksijen tabanlı fotosentez ortaya çıkıyor. Oksijen çokhücreli canlıların ortaya çıkması için gereken karmaşık genlerin oluşması için yeterli enerjiyi sağlayacak. Oksijen olmasa çokhücreli canlılar olamazdı. OKSİJENLENME ÇAĞI
2,5 milyar yıl önce Siyanobakteriler Dünya atmosferine oksijen salmaya başladı. Kıtaların kayması kirli su ve havayı yeraltına taşıyıp 1 milyar yılda filtre ederek volkanlarla tekrar yüzeye çıkarıyor. Kıtaların kayması Dünya’nın global klima ve havalandırma sistemidir. Yoksa çevre kirliliği olmasa, hatta insan uygarlığı hiç kurulmasa bile hava 60 milyon yılda nefes alamayacak kadar kirlenirdi. 2,4 milyar yıl sonra Huronian buzullanma çağı başlıyor. Dünya’nın tümüyle buzlarla kaplandığı ilk kartopu gezegen olayı gerçekleşiyor. Atmosferde oksijen oranı sadece yüzde 1 ve 2,15 milyar yıl önce huronian global buz çağı sona eriyor. 2 milyar yıl önce ilk akritarklarda çeşitlilik artışı yaşanıyor. Akritarklar bilinen en eski organik fosillerden biridir. Çeşitlilik artışı çokhücreli canlıların yaygınlaştığını ve evrim geçirerek hızla yeni türler oluşturduğunu gösteriyor. Artık insana giden evrim süreci başlıyor. 1,9 milyar yıl önce Atmosferdeki oksijen oranı yüzde 15, bugün ise yüzde 20,95’tir; yani 1,9 milyar yıl önce havasız kalırdık. 1,85 milyar yıl önce bugünkü virüslerin ortak atası ortaya çıktı. Virüsler insan DNA’sına bulaşmış ve insanın evrimini etkilemiştir. 1,5 milyar yıl önce bitkiler ortaya çıkıyor. Plastidler ökaryot hücreleri asimile ediyor. Henüz alg düzeyindeyiz. Karada bitki yok, ağaç, çimen, çiçek vb. yok. 1,3 milyar yıl önce artık günler 17 saat uzunluğunda. Ay yeni oluştuğunda bize çok yakındı ve Ay, henüz Dünya’nın kendi çevresinde dönüşümünü yavaşlatmamıştı. Theia çarpışmasından sonra günler sadece 8 saatti. Theia’dan önce ön Dünya kendi çevresinde ne hızla dönüyordu? Günlerden önceki kadim günleri bilmiyoruz.
Bu haftalık burada noktayı koymak istiyorum. Haftaya yazının devamında daha ilginç bilgiler paylaşacağım.
(Bu yazıda Kozan Demircan’ın bilimsel araştırma yazılarından alıntılar yapılmıştır.)
