Velayet Hakkı Kendisinde Olan Kadınının Çocuğa Soyadını Verme Hakkı

Türk Medeni Kanunu’nun 321. Maddesinde açıklanan hükme göre anne baba evli ise çocuk aile soyadını taşımaktadır. Aile soyadı kavramı da Türk Medeni Kanunu’nun 187. Maddesinde kocanın soyadı olarak açıklanmıştır. Kadın, evlendiğinde kendi isteğine göre önce bekarlık soyadını daha sonra aile soyadını kullanabilse de çocuk için bu durum geçerli değildir. Evlilik birliği içinde doğan çocuk, evlilik devam ettiği sürece babanın soyadını kullanır. Kural olarak anne ve babanın boşanması veya babanın ölmesi halinde de bu durum değişmemektedir.
SORU 1: Velayet Hakkı Kendisinde Olan Kadın Çocuğa Kendi Soyadını Verebilir mi?
Bu konu hakkında 2015 tarihinde Anayasa mahkemesi tarafından verilen bir karar mevcuttur. Anayasa Mahkemesi’nin 25.06.2015 ve 2013/3434 numaralı, 11.11.2015 tarih ve 2013/9880 numaralı, 20.07.2017 tarih ve 2014/1826 numaralı bireysel başvuru kararlarında; boşanma davası sonrasında velayet hakkı tanınan çocuğun soyadını değiştirme talebiyle açılan davanın reddedilmesi nedeniyle aile hayatına saygı hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkin açılan davada, “velayet hakkı tevdi edilen çocuğun soyadının kendi soyadı ile değiştirilmesi yönündeki talebin, velayet hakkı ve bu kapsamdaki yetkilerin kullanımı ile ilgili olması sebebiyle Anayasa’nın 20. maddesi kapsamında ele alınması gereken bir hukuki değer olduğunu, koruma, bakım ve gözetim hakkı veya benzer terimlerle ifade edilen velayet hakkı kapsamında, çocuğun soyadını belirleme hakkının da yer aldığını, eşlerin evliliğin devamı boyunca ve boşanmada sahip oldukları hak ve yükümlülükler bakımından aynı hukuksal konumda olduğunu, erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını belirleme hakkının kadına tanınmamasının, velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete dayalı farklı bir muamele teşkil ettiğini, başvurulara konu yargısal uygulamaların ölçülü olduğunun kabul edilemeyeceğini belirterek, eldeki somut olaya benzer nitelikteki başvurulara konu yargısal kararlarda Anayasa’nın 20. maddesi ile birlikte değerlendirilen Anayasa’nın 10. maddesinde güvence altına alınan ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine” karar vermiştir. Ancak uygulamada Yargıtay’ın Anayasa mahkemesi kararından farklı kararlar verdiği görülmekte ve bu çelişkinin giderilmesi gerektiği sorunu ortaya çıkmıştır.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 09/04/2018 tarih ve E:2018/1306 K:2018/4719 sayılı emsal kararıyla bu karmaşıklık giderilerek eşitliğe aykırı olan ve ayrımcılık yasağını ihlal eden uygulamaların önüne geçmiştir. Yargıtay “çocuğun üstün yararı” ilkesine de dayanarak velayet hakkına sahip annenin çocuğun soyadını değiştirmesi talebinde bulunabileceğini belirtmiştir.
SORU 2: Çocuğun Annenin Kendi Soyadını Kullanabilmesi İçin Gereken Şartlar Nedir?
Velayet hakkı kapsamında kadının, çocuğun soyadını belirleme hakkını kullanabilmesi bakımından bazı şartların birlikte var olması gerekmektedir.
• Çocuğun velayetinin annesinde olması,
• Çocuğun annesinin soyadını alması için haklı sebeplerin varlığı,
• Soyadındaki değişikliğin çocuğun üstün yararına aykırı olmaması
•
Kadın boşanmadan sonra çocuğa kendi soyadını verebilecektir. Ancak boşanma davası neticesinde mahkemece çocuğun soyadının kadının soyadı şeklinde düzenlenmesi için nüfus müdürlüğüne re’sen yazı yazılmayacağını belirtmek gerekir. Bu hususta kadının yargı merciinden talepte bulunması gerekecektir.
Av. Ezgi ENGİN