Yıllık izinde cumartesi sorunsalı

Çalışanlar, bedensel ve ruhsal sağlıklarını korumak, motivasyonlarını ve iş verimliliklerini artırmak için dinlenmelidirler. Yıllık ücretli izin de işçilerin dinlenmelerini sağlayan ve dayanağını kanundan alan, bir işçi hakkıdır. Yıllık ücretli iznin kanuni bir dayanağa sahip olmasının yanında hizmet akdi kurulurken zımni olarak ortaya çıkan işverenin işçiyi gözetme borcunun yerine getirilmesi için bir zaruret olduğu unutulmamalıdır.
Anayasamız ücretli yıllık izin hakları ve şartlarının kanunla düzenlenmesini emretmektedir ve bu yönde düzenlemeler İş Kanunu, Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanununda yer bulmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunumuzun amir hükmü gereği deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmelidir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilmesi mümkün olmadığı gibi yıllık izin hakkının bir başkasına devredilmesi ya da iş ilişkisi devam ederken yıllık izinlerin paraya çevrilmesi de mümkün değildir. Bunun yanında İş Kanunu yıllık izin süresinden sayılamayacak günleri de sıralamış ve izin süresine rastlayan ulusal bayram ve genel tatiller ile hafta tatili yıllık izinden sayılmayacağını söylemiştir.
Özellikle kamu kurumlarının mesailerinin Pazartesi ila Cuma günleri arasında beş gün olmasından dolay Cumartesi gününün tatil olarak kabul edilip edilemeyeceği ve buna göre yıllık ücretli izinden sayılıp sayılamayacağı tartışmalıdır. Uygulamada Cumartesi iş günü kabul edildiği ve özel sektör işyerlerinde Cumartesi gününün yıllık izin günlerinden sayıldığı görülmektedir. Gerçekten de İş Kanunu’nun 46 ve 63. maddelerine göre hafta tatili haftalık 45 saatlik çalışmadan sonraki 24 saatlik bir gündür. Bu nedenle kural olarak Cumartesi işgünüdür. Bu açıdan bakıldığında Cumartesi günlerinin yıllık izin süresine eklenmesi beklenemez. Geçtiğimiz günlerde konuya ilişkin bir yargı kararının basında sıkça yer bulmuş olması kafalarda yeni soru işaretleri de yarattı. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 02.03.2021 tarihli kararında, Cumartesi fiilen çalışma günü olmayan işyerlerinde Cumartesinin yıllık izin günü sayılmasının iş sözleşmeleri ile belirlenebileceğini söyledi. Yani bir bakıma, çalışanın iş sözleşmesinde ya da toplu iş sözleşmesinde Cumartesi günü ‘hafta tatili’ günü olarak belirlenmişse, çalışanların izin haklarında da bu gün hafta tatili olarak değerlendirilmelidir dedi. Aslında karar metni okunduğunda açıklıkla anlaşılan şey iş sözleşmesiyle işçi lehine bir durum geliştirilmesi halinde bunun hukuka uygun olduğudur. Hal böyleyken yargı kararını yanlış aksettirip bunu genele yaymak ve tüm işyerlerinde bu şekilde uygulanıyormuş gibi değerlendirme yapmak doğru olmayacaktır.
Sonuç olarak yıllık izinde işyerlerinde Cumartesi günü çalışılıp çalışılmamasının herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Cumartesi günleri yıllık izne dâhil edilmesi gerekir. Yani, Cumartesi yıllık ücretli izin süresine ilişkin hesapta hafta tatili olarak değerlendirilemez. Elbette işçi ve işveren arasında yapılan iş sözleşmesinde veya işyeri uygulamasında işçi lehine Cumartesi gününün izinden sayılmaması yönünde bir düzenleme yapılabilir, ancak bu sadece o işyerlerini kapsayacak olup sözleşmede bu ve benzeri maddelerin olmadığı iş akitlerine bir etkisi olmayacaktır.